Hiztegia
izardíttu. (Ubera) IZÁRTU (UB.). komentario 1 1. izardittu, izartu. (b). aditza. Sudar. Asko izardittu naiz./ Eztozu kamiñeroik izardittuta ikusiko./ Eztau kamisetia izardittu be eiñ.
2. izardittu, izardittúa. (b). izena. IZARTU, -A. Sudada. Egundoko izardittua artu dou pelotan.
izárdi-zulo, izárdi-zulúa. (d). izena. IXERDI-ZULO. Egurraren poroak. Poro por donde corre la savia. Egur klase batzuk izardi zulo aundixauak dauzke./ Eskulturaako biar da ixerdi-zuloik txikiñena, zerrauena dauzkana, bestela pitzatu eztein. Juantxo.
izar-geldi, izar-geldixa. izena. (Eibar) Iparrizarra. Estrella Polar. Itxasuan Izar-geldixak erakusten dau bidia. (AAG Eibes).
izarpéra, izarpería. (b). adjektiboa. Erraz izerditzen dena. Propenso a sudar. Zuen mutikua oso izarperia da ta orregatik arrapatzen dau ainbeste katarro.
izarrátu.
1. izarratu. (c). adberbioa. Zerua izarrez beteta. Estrellado. Atzo etxera etorri giñanian zerua izarratu zeuan./ Oiñ izarratu dago, baiña txarra ei dator.
2. izarratu, izarratúa. (c). adjektiboa. Izarrez betea. Estrellado. Zeru izarratuai begira egon giñan.
3. izarratu. (c). du aditza. Izarrez bete. Llenarse de estrellas. Len tapauta egon da baiña momentu baten izarratu dau.
ízate. komentario 1 1. ízate, ízatia. (c). izena. Bizitzak irauten duena. Existencia, vida. Bere izate guztian eztau ainbeste diru ikusi./ Izate guztia pasau dau ernegauta. Izate guztia, ia beti.
2. ízate, ízatia. (c). izena. Izaera, funtsa, izateko modua. El ser, la esencia, la manera de ser, carácter... Desgraziapian bizi arren arpegi argiz agertzen da; alakoxia da aren izatia./ Kazia ta peskia da aren izate guztia./ Jaixak bere izatia galtzen dabe musika barik.
ízatekua ízan!. (c). interjekzioa. Como es, eres...! Harridurazko esaldietan.
Diru guztia gastau. Zu za izatekua!/ Sagar guztiak arrapau dosku. Ori da izatekua ori!
izéko, izekúa. (d). izena. Tía. Gure aittazanak Amatiñokuei, eta geuk pe bai, izeko ta osaba; ta Txarakuak tio ta tia zittuan. Klem./ Nere izeko orrek... Aniz.
Gaur ia galdua. Lehen adibidean ikusten denez gure gurasoen belaunaldian batzuk "tio" eta "tia" ziren eta beste batzuk "izek" eta "osaba". Mugatuan "izekua" eta "osabia" ere esaten zen. Elosun "izeba" ere bai.
1. ízen, izéna. (a). izena. Nombre. izenaren jabe izan. (c). esapidea. Izena edo ezizena egoki jarrita eduki. Justo izenaren jabe zan benetan, ain zan zuzena.
izénik ez éuki. (c). esapidea. Egite itsusia izan. Zuk ein dozunak eztauka izenik.
izéntau. 1. izentau. (c). du aditza. Izendatu. Designar, nombrar. Iru lagun izentau die alkatiakin berba eitteko.
2. izentau. (c). du aditza. Izenez aipatu. Nombrar. Mesedez, ezik nere izenik izentau./ Danak izentau jittuan banan-banan.
izíngura, izinguría. (d). izena. Ixingura. Istinga txikia, urnegarra berez sortzen den lekua. Cenagal Basuan ero, ur negar bat ola pixkat sikatutakuan egoten dana, umedadia bestian baiño geixao. Izinguria esateakok e, ur gutxi, betik umedadia, sikatu bez da ur negarra egoten dana. Don. Sin. oxinga. Ik. istínga.
iziotu. Ik. ixótu. bákan, bakána. (d). adjektiboa. Bakarra, galdua. Gorosti bakanen bat beti egoten da piñu artian. Gutxi erabilia.
izkéra, izkería. izena. (Elosu) Hitz egiteko era. Lexiko arruntekoa izan ez arren, ezaguna da, eta adinekoek inoiz esaten dute. Elosun normala da. Geixena ezautzen da izkerán, zeiñ nungua dan. JJp./ Eztauka arek emengo izkería. JJp.
ízketa, ízketia. izena. Berbeta. Lexiko arruntekoa izan ez arren, ezaguna da, eta adinekoek inoiz esaten dute. Batzuek "gipuzkeraz" esanahiaz diote. Elosun arrunta da. Ari amorratu gustatzen jakok izketan eittia, “degu”, “ostirala” eta olakuak./ Bergan geixao berba esaten da. Geuk esaten dou iñoiz e: “ Ik. bérbeta, ízkuntza.
ízkuntza, ízkuntzia. (d). izena. Idioma. Lexiko arruntekoa izan ez arren, ezaguna da, eta adinekoek inoiz esaten dute. Berdintsua gertatzen da izkera eta izketarekin. Euskeria oso izkuntza zarra dala ero. Gure izkuntzia orraittio gure zarrei be entzuten gontsen e: