Hiztegia
gándu. KANDU. lasai. Ik. nasái.
1. gandu, gandúa. (c). izena. (Osintxu) Itsasotik sartzen den behelainoa. Beste leku batzuetan, behelaino kixia. 2. gandu, gandúa. (d). izena. Bista lainotzen denean begian kandua dugula esan ohi da. Se dice que se tiene en el ojo cuando se nubla la vista por motivos de salud. Iñoiz katarrua ta, joño, kandua daukat. Ezta ikusten bera, ezta ikusi eitten, baiña sentidu eitten da. “—Joño, emen daukat...”, eta “—Eztok ezer agiri, samarrik eztao, kandua izengok”. Katarrua dagonian, begiko katarrua ero. Don.
gángal, gangála. (d). adjektiboa. Handia eta makala. (Landareez ia bakarrik). Aurten tomatiak ondo gangalak datoz, ba. Ik. txángal.
gángar, gangárra. (b). izena. TXANTXAR (LEIN.); GANGOR, GANDOR (EIB.). Cresta de ave. Oillar ederra dauke, gangar tente-tentiakin.
gánora, gánoria. (a). izena. Fundamento, garbo, fuste. Lanak ganora puxka batekin artu bia die.
Sin. fundámentu. gánora gutxíko. (b). izenlaguna. De poco fundamento. Abade barrixoi ganora gutxikua ei da. Sin. fundamentu gutxiko. gánoraz. (b). Con fundamento. Ganoraz berba eizu. Ganora eta fundamentu Sin. gisa erabiltzen dira. Lehena agian erabiliagoa eta belarrira beteagoa da, eta fundamentu, berriz, adierazkorragoa batzuetan. Ik. fundámentu.
ganórabako, ganórabakua. (a). adjektiboa. GANÓRABAREKO, GABORABARE. Ganorarik ez duena. Sinsustancia, persona sin nervio, insustancial. Zela izan leike personia ain ganorabakua.
ganórabakokeríxa, ganórabakokerixía. (b). izena. GANÓRABAREKOKERIXA. Ganorabakoaren egitea. Ganorabakokerixa ederra ein ziñuen, zerbeza kajak kalian laga.
gánorazko, gánorazkua. (b). izenlaguna. Ganora handikoa, egokia, behar den bezalakoa. De fundamento, apropiado, de buena calidad. Errixan etzeuan ganorazko restauranteik./ Pelotari ganorazkua da aura. Sin. fundámentuzko.
gantxarra, gantxarría. (d). izena. Txerri manteka. "El chicharrón. Gantxura [sic] gutxi. "Koipeari urtzen denean geratzen zaion zatia." (Lar Antz).
gantxil. (Eibar) 1. gantxil, gantxilla. izena. (Eibar) Botijo. 2. gantxil, gantxilla. Farol. Gantxilla erabiltzen zan neguan mendixan biharrerako. Petroliuakin ebillen (SB Eibetno).
gántxu, -o, gantxúa. (a). izena. Gancho (de hierro, generalmente). Burdiñazko gantxo aundi batekin jasotzen dabe atuna barkura. Galdaria zeuan sutan gantxutik zintzilik. Egurrezkoari normalean kaku deitzen zaio eta burdinazkoari gantxo. Gelatzaren behe partean ere egon ohi da: Galdaria zeuan sutan gantxutik zintzilik. Ik. sutáko gántxu, -o, txarri-gántxu, -o, kako, -u.
gantz, gántza. (c). izena. Animalien koipea, hegaztiena, batik bat. Manteca; la de ave, principalmente. Oillo gantza erabiltzen da oillosaldia eitteko./ Txarrixanai gantza baiño koipia esate jako geixao. Klem.
"Es más gruesa que baasaa (bare-sare) y está alrededor de toda la tripa, especialmente a los dos lados." (Izag Oñ, 116. o.). Ik. baresáre, kóipe. gantzak euki. (c). esapidea. Patxada edo freskura gehiegizkoa izan. Ik dauzkak gantzak. Gibelak edo potruak (arrunk.) da erabiliagoa orain.
gantzu-aska, gantzu-askia. izena. "Caja para curtir la carne en sal." Jamoia gantzu-askan eukitzen zan (SB Eibetno).
gar, gárrak. (b). izena. Llama del fuego. Autuak su artu eta egundoko garrak etara zittuan. Ik. súgar. súak eta gárrak ártuta. (c). esapidea. SU ETA GAR. Oso haserre. Suak eta garrak artuta jarri zan enterau zanian. Ik. súgar.
gára, garía. (c). izena. Zenbait ortuko eta soroko landareri beren bizitzaren azken aldera hazten zaien kirtena, non lorea eta haziak sortzen diren. Escapo. Arbi-gara batzen zebillen gizon bat./ Aurten kipulei garia ein jakue. Ik. arbígara, garátu, zúrkun.
