Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
arasakára
arbitz
arasakára, arasakaría. (c). izena. Arasakada, arasa bete gauza. Ipiñarrin ikusitta najak arasakara ontzixa, dana kobrezkua. Klem.
aráserixa, aráserixia. (d). (Oñati) ARASEI (OÑ.). "Araserixa batzuk: unas pequeñas acciones que molestan a los demás." (Izag Oñ). Arásuan, aráserixan ibilli: andar traveseando y molestando.
arásero, aráserua. (d). (Oñati) "Uno que anda molestando a uno y otro; revoltoso y traveseador." (Izag Oñ).
araso, arasua. (d). izena. (Eibar) ARAZO. "Zeozer egiteak ematen duen lana. Materixalak onenbeste, eta gaiñeko arasua iru errial.
arata. Ik. aáta.
aratian. (d). adberbioa. (Eibar) De espaldas (nadar). Aratian eitten dau obeto (igeri), ostian baiño. (Etxba Eib).
Arátuste, Arátustiak. (d). izena. ARATOSTE. Inauteriak, Karnabalak.   Carnavales. Aintxiñan, Aratostietan kukumarro jazteko afan demasa egote zuan. Oso zaharrek bakarrik. Sin. karnábal.
aratuste loria
© Jaione Isazelaia
arátuste lóra, arátuste loría. (d). izena. . Narcisus bulbocodium. Narciso. Udaberrian lehenengotariko lora. Aratuste inguruan azaltzen da.
arazo. Ik. araso.
araztu. Ik. aáztu.
arbaso, arbasúa (Eib.). (d). izena. (Eibar) Harriartea.   "Pedrera. Mendixa emendiko aldetik dana arbasua da.
arbazta. Ik. zabrázta.
árbel, arbéla. (b). izena. Lurra baino gogorragoa eta harria baino bigunagoa den harrikia.   Toba, cayuela. Gaztelerazko «Pizarra» pizarra esaten da, eta ez arbel. Dena dela, interesgarria da Donatoren azalpena: Ardi-txabolak eta tapatzen jittuen orrekin (pizarrarekin) eta arbela esate jotsek erak. Guk eztou ezautzen ori, eztou ibiltzen da; da guk pizarria. Arbela dok izen ori e, pizarra izenda be arbel-arrixak. Erderaz «cayuela». Koloriak askotakuak, batzuk buztin-kolorera, bestiak zurika... arrittik lurrera, lurra arri eittera doian... Don. Ik. pízarra.
árbi.
arbixa
© Jaione Isazelaia
arbixa
© Jaione Isazelaia
1. arbi, arbíxa. (a). izena. . Brassica napus. Nabo. Neguko ganadu-jan betikoa. Erremolatxa buruak luzexkak diren bezala, arbiarenak borobilkoteak. Arbigarak —"grelos"— oso estimatuak dira Galizian "lacon"arekin batera jateko. Lore hori polita ateratzen du udaberri aldera eta txoriak oso gogoko dute arbi hazia. Sin. nabo (Eib.) Ik. arbitxíki, frantzes-árbi. arbi-atala trabau. (c). esapidea. (lagunartekoa.) Sermoilaria edo bertsolaria, batik bat, aurrera egin ezinik gelditu. Arbi-atala trabau jakok. Ganaduei arbi zatiak eztarrian pasa ezinda sarri geratu ohi zaizkie. Trantze txarra da. 2. arbi, arbixa. (d). izena. (Eibar) "Hueva del pescado. Bakillauan arbixa artakotzat saltzen da.
arbi-búru, arbi-burúa. (b). izena. Cabeza de nabo. Zazpi kiloko arbiburua artu giñuan iez.
arbide, arbidía (Eib.). (d). izena. (Eibar) ARRIBIDE. "Calzada, camino empedrado. Bide-txingor onek arbide batera joten dau. Ik. galtzára.
arbígara, arbígaria. (c). izena. Arbiari, gora egiten duenean, sortzen zaion kirtena.   Pámpano, escapo de nabo. Gailleguak arbigarak jateittue gustora asko; “grelos” esaten dotse.
arbílora, arbíloria. (b). izena. Flor de nabo. Txirriskilla bandaria dabill arbilora artian.
arbí-soo, arbí-sóua. (b). izena. ARBÍ-SOLO (UB., ANG., ELG). Arbi-soroa.   Campo de nabos. Iez arbi-soua egon zan lekuan aurten porrua sartu dou. Ik. árbitza.
arbitxíki, arbitxikíxa. (d). izena. Pertsonak jatekoa den arbi mota.