Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
erdíko
érek
erdíko. 1. erdiko, erdikúa. (a). Erdian dagoena.   El del medio Iruretatik erdikua da nere autua. 2. erdiko, erdikúa. (b). izenlaguna. Bitartekoa.   Mediano. Eztie ez onenak eta ez txarrenak; erdikuak. Sin. bíttarteko, tarteko.
erdiko aga, erdiko agia. izena. Txondor-zuloaren erdian jartzen zen makila luzea, bere kontrara txondorra kargatzen hasteko. Orri esate jakon erdiko agia. Mateo.
erdíko beltz, erdíko beltza. (d). izena. Begi-ninia.   Niña del ojo. Don.
erdikuts. "Boleta-jokuan erdiko txirlua zutiñik geratzia." (SB Eibetno).
erdíprezio. (c). izena. La mitad de precio. Erdipreziua pagauta erosi neban Portugalen. Ia beti inesiboan: ERDÍPR erdípréziuan. (b). adberbioa. A mitad de precio. Patata onek erdipreziuan erosittut, ofertan zeren da./ Eneukek kotxe ori erosiko erdipreziuan be.
erdípurdi. (b). izena. ERDÍZPURDI, ERDIZPURDIZ. Badaezpadan, dena beharrean.   A medias, así así. Iez Realak ligia irabazi zeban baiña aurten erdipurdi dabill./ Lanak erdipurdi eittia baiño bapez eittia obe. Sin. erdípurdi, erdípurdiko.
erdirako. Ik. erdíra.
erdirátu. (c). du aditza. Erdian ipini, erdira atera.   Colocar en el medio. Txokora baztartu biarrian erdiratu eitte zeban pelotia./ Erdiratu daigun mai ori.
érdizka. (b). adberbioa. Nola edo hala, osatu gabe.   A medias, sin completar. Gauzak beti erdizka esateittu; sekula eztau esplikaziño formalik emuten./ Beti lan guztiak erdizka lagatzeittu.
erdizpurdi. izena. Ik. erdípurdi.
erdoi. Ik. órdai, úar.
erdoittu. Ik. ordáittu.
erdu!. (d). aditza. (Leintz) Etorri hona! Erdu, ume!
1. ere. juntagailua. (Elosu) E, RE. Elosuarrek, eta baita Osintxutik Elosu alderako adin handiko baserritarrek E, RE edo ERE (gutxitan) diote. Bergarako beste lekuetan BE. Baiña artillia senduao askoz e. Gizonak e bai txabillan. Aniz./ Erderaz enekixan si tta no besteik eta. Gero ere ba... JJp./ Nik, ala re, kaleko ogixa gozua pentsatzen jatan orduan. JJp./ Eizalen da re e, bein san Juanak ezkeo e, bedar-ontzia egoten zan. JJp. Ik. be.
2. ere. Ik. éde.
eregándu. Apropiarse ellos. Ik. beregándu.
eregi. (d). EREI. 1. eregi. da-du aditza. EREI. Ireki, zabaldu.   Abrir. Nik ari aindduko banotsa: "eregidak au atiau". Baiña geo bestela geuk "zabaldu". Don. Gutxi erabilia. Sin. zabaldu. 2. eregi. da aditza. EREI. Zurari buruz, harien trinkotasuna eten, brintzatu. Alkortzia? Ba, dana sikatuta erei eitten da; alperrik galdu. Sebas. erégitta. (d). adberbioa. Leher eginda. Jota eregitta aillegau nitzuan etxera. Gutxi erabilia. 3. eregi, eregixa. izena. (Eibar) "Desajuste. Bihargin txarren biharreri eregixak azkar billatzen jakuez." (SM).
erei.
eréiñ. (a). du aditza. ERÁIÑ, ERIÑ (OS.). Sembrar. Se dice cuando se hace a voleo. Sin embargo cuando se deposita la semilla en un agujero: sartu Akaberaik ezeukan garixan lanak, akaberaik ez. Eriñ, zimaurtu, jorratu, ebai, metatu
éreje, érejia. (d). adjektiboa. Ausarta, bragaua, ezergatik beldurtzen ez dena.   Se usa para calificar a personas muy decididas y arriesgadas. Motorrian ibai gaiñetik baietz salto eiñ jokatu jok. Ereje utsa dok eta seguru saltatzen dabela. eréjixak eiñ. (d). esapidea. Hacer herejías. Se dice cuando alguien realiza acciones admirables por su riesgo, arte o comicidad, como torear bién, hacer acrobacias con una bicicleta, efectuar jugadas imaginativas en el juego de la pelota, etc. Atzo Retegik jokatu juan partidua; erejixak ein jittuan, erejixak./ Zirkoko trapezista arek erejixak ein jittuan alanbre gaiñian.