Hiztegia
bidégintza, bidégintzia. (c). izena. Basobide edo baserribide baten konponketa. Bide berria egitea ere bai. Arreglo o apertura de un camino. Eskabadoriakin bidegintzan dabitz basuan./ Urtian bein juntatzen die auzokuak bidegintzarako.
bidégiñ, bidegíña. (d). izena. BIDEGILLE. Baserribide edo basobide bat egiten edo konpontzen ari dena. Julien, laster bidegiñei meriendia eruan bia jatzu./ Zortzi-amar bat bidegiñ juntatzen giñan Domusantu egunian lanerako. Errepidekoak kamiñero dira eta ez bidegiñ. Ik. bidégintza.
bidéko, bidekúa. (c). izena. Pasacalle. Txistularixak bidekua joten asi zienian jentia kale aldera abixau zan.
Sin. pasákalle.
bidelágun, bidelagúna. (c). izena. Bideko laguna, normalean halabeharrez suertatua. Compañero de camino. Kaletik etxerakuan bidelaguna primerakua euki dot. Gaztañazabalgo Anjel; arek dauka arrikaria, arek./ Ferixatik etxerakuan beti izaten zan bidelagunen bat.
biderátu. (c). du aditza. Gauzak bere bidera ekarri. Encaminar Naaste ederra dago baiña gauzak denporiakin bideratuko die.
bidérdi, biderdíxa. izena. Bide erdia. Medio camino. Titulua etaratzeko biderdi (edo biderdixa) eindda daukat.
Lekuzkoetan batik bat. Italiara zoiazela biderdixan geldittu zien kotxia aberixauta./ Ama, guarsasola aaztu jat basarrixan da biderdira etaraidazu (telefonoz).
bidézko. 1. bidezko, bidezkúa. (c). izenlaguna. Zuzena. Legítimo, correcto. Etxatak bidezkua pentsatzen ainbeste lan eiñ da ezer ez kobratzia.
2. bidezko, bidezkúa. (c). izena. Kaminoan zehar oinez doana. Viandante. Bidezkuekin berbetan geldittu ezkero kamiñondoko lanak luze joaten die.
bieleku. biáleku, biálekua. (b). izena. BIELEKU. Beharlekua (biharlekua), lan txarra, problema. Quehacer desagradable o penoso, problema. Lanik ezak oinddio bialeku aundixak emungoittu./ Auzo alkate izatiak bialeku ugari tta irabazi gutxi. Hitz polita eta erabilera onekoa, baina batuko forma "ezin aurkiturik" gabiltza Ik. biarleku.
bies, biesa. (c). izena. Oihala ebakitzeko forma. Biesa bai, asko gaiñera; eon zan epoka bat gonak eta danak eitten giñuzena biesera; asko, baiña asko kostatzen da patronak eta eitten. Zuzen zela eruan bie dan dana... Maria.
biéta, bietía. (d). izena. Eliza garbitu eta elizako gauzak zaintzen zituen emakumea. Bietia, elizan, ba, sepulturak zien, sakristania, ari be imillen bat gari. Ben./ Iru bieta egon zien orduan, argixak piztu, argizaiolak zainddu, elizia zainddu... gero sepulturei kaso eiñ, da Domusantu egunian olatak batu... ta bieta batek elizan alde bat eta bestiak bestia zeukan. (Lar Antz). Etim.: «beata». Ik. sérora.
bíetz, biétza. (a). izena. BIATZ. Behatza. Dedo, tanto de la mano como del pie. Bereizi nahi direnean, ankako bietz edo eskuko bietz. biétz-áundi, biétz-áundixa. (a). BIETZ POTOLO. Pulgar, dedo gordo. biétz-potólo, biétz-potolúa. (a). Pulgar, dedo gordo.
biétz-txíki, biétz-txikíxa. (a). El dedo pequeño.
bietza aora emon. (c). esapidea. "Norbait ez dela tontoa esateko erabilia. De eso nada. bietza txupatzen egon. esapidea. "Ezer egiteke egon. Egon zaitte bietza txupatzen eta pastel barik geatuko za." (Lar Antz)
erdíko bíetz, erdíko biétza. (b). Dedo medio, corazón. Ik. atzámar.
bietz-nárru, bietz-narrúa. (d). izena. BIEZNÁRRU. EBehatz-narrua. Behatza babesteko, zauria egin ondorenean edo, ipini ohi zen larru pusketa. Bieznarrua. Narruakin eindda bazan. Guk narruakin eindda ibiltze giñuan, baiña batzutan trapuakin be eitten da ori. Bieztrapua trapuakin eindda badao. Don. Sin. azkapela, aznarru. Ik. bietz-trápu.
bietz-trápu, bietz-trapúa. (d). izena. BIEZTRAPU. Behatz-trapua. Behatza babesteko, zauria egindakoan bilduta ipini ohi zen trapua. BIEZTRAPU esan ohi da. Ik. bietz-nárru.
