Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
bérekoi, bérekoixa. (d). adjektiboa. Bere arrazoitik atera ezindakoa.   Terco, -a. Aura berekoixa mortala don; ikusi bai begixen aurrian ola eztala eta ala ta be beriai segi ta segi. Gutxi erabilia. "«Egoista" zentzuan ez da entzuten.
berekor, berekorra. adjektiboa. "Terco." (Izag Antz).
berendixa. Ik. bendíxa.
bérez. (a). adberbioa. Espontáneamente, de por sí, por naturaleza. Gripia berez pasau jat./ Lanak eztie berez eitten. berez-berez. (c). adberbioa. BEREZ, indarturik. Zu trankil. Ori berez-berez etorriko jatzu.
berézko. 1. berezko, berezkúa. (b). izena. Don natural, predisposición. Familixa orrek berezkua dauka dantzarako. 2. berezko, berezkúa. (c). izena. Gorputz azalean sortzen diren garau, ekzema... ezezagun eta iraunkorrak.   Decíase de los granos y eccemas malignos y duraderos. Txikittatik berezkua dauka iztarrian.
bergante, bergantia. (d). adjektiboa. (Eibar) SM E. Tunante, golfo. Oin arte nun ibilli aiz, golfo bergante aundixori! (SM Ezten).
antziñako Bergara
© BUA
Bergara. BERGA. Debagoieneko herria. Herrikoek BERGA gehiago BERGARA baino. Bergáko plazia. komentario 1 Bergako ziudadian, kaka errialian. esaera. (Lar Antz). Antzuolarrek esana. Bergatarra tirri-tarra, jo ipurdian da bota uzkarra. esaera. (Lar Antz). Berba-jolasa.
bergára bédar, bergára bedárra. (d). izena. . trifolium pratense. Sekula belarra.   Trébol. Informante batek bakarrik darabil hitz hau. Besteei ezezaguna zaie. Esan beharrekoa da Goierri aldeko zenbait tokitan izen honekin ezagutzen dutela sekula belarra. Ik. sekula-bédar.
bergara-mentu, bergara-mentue. izena. (Leintz) Gerezi klase bat.
mentuak
© Ezezaguna
méntu, méntua. (b). izena. Txertagaia, mentatzeko balio duen lakatza.   Ramita de frutal que se injerta en otro. Sagar-mentuak ekarrittut Narbaizatik.
beriela. (a). adberbioa. (Oñati) Berehala. Enseguida
berinkatu. Ik. bedinkátu.
berinkaziño. Ik. bedinkazíño.
bérna, bernía. (b). izena. Pierna (desde la rodilla al pie). Berna igar igarrak dauzka.
bernamámiñ, bernamamíña. (d). izena. Pantorrilla. Pantorrilla entzuten da gaur, baina Don.k bernamamiñ eta zankumamiñ esan digu
bernázur, bernazúrra. (b). izena. Tibia, peroné, o ambas. Bernazurra apurtu dau.
berniz, berniza. izena. "Barniz." (Lar Antz)
béro. 1. bero, berúa. (a). izena. Calor. béro egon. 1. bero egon. (a). esapidea. Hacer calor. Gaur eztago atzo bezin bero. 2. bero egon. (c). esapidea. Pauso garrantzitsu bat ematear egon. Tabernia ipintzeko bero-bero zeuan orduan. béro eiñ. (a). Hacer calor. Zelako berua eitten daben. bero-bero egon, jarri. esapidea. Estar, ponerse cachonda/o. Bero-bero jarri nau pelikuliak. bero-bero eiñ. (b). esapidea. Jipoitu, egurtu. Mutikua bero-bero eindda bialdu juen obera. beruak egon. (b). aditza. Bero euki. Egun guztia beruak nago. berúan. (a). adberbioa. En caliente, en momento de acaloramiento. Ezkontzia beruan ein biarreko gauzia dok./ Beruan kristonak esan jotsan da gero damutu ein jakuan. beruána kendu. (c). esapidea. Restarle lo que tiene de exageración una cosa. Ogei kilo perretxiku topau ei dittu, baiña ori beruana kenduta izango da. Ahoberokeriaren bat esan duenari erantzun ohi zaio. Abereek hil berrian gehiago pisatzen dute eta pisu horri hainbesteko bat kentzen zaio kontuak egiterakoan. txorixak botatzeko moduko berua. (c). esapidea. Bero handia. Txoriak bero handiaz erori egiten direlako. Gaur txorixak botatzeko moduko berua eitten dau. 2. bero, berúa. (a). adjektiboa. Caliente. Berua da Brasill. 3. bero, berúa. (b). adjektiboa. Hizketan erraz berotzen dena.   Acalorado, sanguíneo. Badakik aura zelako berua dan; asarretu jakuan da ixa burrukia. 4. bero, berúa. (b). adjektiboa. Ardoroso, -a. Txingarra baiño beruaua ei dok neska ori. 5. bero, berúa. (c). adjektiboa. Beti beroak dagoena, hotzik pasatzen ez duena. Esperantzako Joxe baiño beruagoik... kriston izotza ta interior utsian. 6. bero! bero!. esapidea. "Caliente-caliente".   Jolasetan, zerbaiten bila dabilena ondo doala adierazteko esaten da. Ant. otz!.
beroáldi, beroaldíxa. (b). izena. Momento de acaloramiento. Soiñua joten ikasten gogor asi nitzuan, baiña beroaldixa pasau jatan da ziero lagata jaukat.