Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
atráso
atxo
atráso, atrasúa. (b). izena. Atraso.
atrébentzia, atrébentzia. (c). izena. Atrevimiento. Atrebentzia bia da gero ori esateko. atrebentzia ez bada. (c). esapidea. Zerbait delikatua galdetzeko edo esateko sarrera formula. Atrebentzia ezpada, zenbat urte daukazu?
atrebídu. 1. atrebídu. (a). da aditza. ATREBIRU (D). Ausartu.   Atreverse. 2. atrebídu, atrebidúa. (a). adjektiboa. Ausarta.   Atrevido, -a. Daukan edaderako oso atrebidua da.
átsalde, átsaldia. (a). izena. ARRASALDE (EIB.). Arratsaldea.   La tarde.
atsaldeón. (a). interjekzioa. ARRASALDEON. Arratsalde on.   Buenas tardes. Bazkaria amaitu eta ilundu arteko agurra.
atséleku, atsélekua. (d). izena. Atseden-lekua. Urrutitik sendorrak bizkarka ekarri behar ziren etxeetan, bide erdian atselekua egon ohi zen. Bi esola zutik eta gainean ohol bat, karga han utzi eta gero berriz erraz bizkarreratzeko.   Descansadero para reposar las cargas cuando estas se acarreaban al hombro.
átsen, atséna. (d). izena. Atsedena.   Descanso, pausa. Arek zittuan langilliak, arek. Bos minututik bos minutura atsena tragua joteko. Ia galdua. Ik. deskántsu.
átso. ATXO. 1. atso, atsúa. (b). izena. ATXO. Anciana. Ez kasoik eiñ atsuen esanai. Ikutu despektiboa du askotan. ATSO-MASPASA idatzi zuen San Martinek, umorez. Arek ziran ardurak San Roke aurretxuan. Atso-maspasa batzuk ziarduen: «Juan ei dira Bilbora traje luzien eske.» (SM Ezten). Ant. agúra. átsozar, atsozarra. (b). Atso, baina indartua. Ant. agúrazar. 2. atso, atsúa. (c). izena. Emaztegaia edo emaztea. Broma antzean. Antzuolan asko esaten omen da.   Mujer o novia. Len plazan ikusi juat ire atsua. Zaila da esatea zentzu maitakorra ala mespretxakorra duen; bigarrenetik gehiago, ziurrenik. 3. atso, atsúa. (c). adjektiboa. Neskatila berritsuengatik esaten da.   Se dice cariñosamente por las niñas picoleras. Zuen Irati ori atsotxo bat dok (edo atsotxo bat einda jaok). Atxotxo esaten da gehiago.
atso-agura, atso-agurak. Atsoa(k) eta agurea(k). Atzo-agurak or jatozek. (Orm Aram).
atsótu. (c). da aditza. Zahartu emakumea.   Envejecer la mujer. Gizakumeak aguretu.
átun, atúna. (a). izena. Atún, bonito.
atx. Ik. áitz.
atxbítarte égoe, atxbítarte égoia. (d). izena. ATXBÍTARTE ÁIZE. Udalatx-Anboto aldetik jotzen duen hego haizea.   Viento que viene de la parte de Udalatx-Anboto. Suroeste, o quizás, más bien, Oeste-Suroeste. Anboto aizia deitzen diote Elosun. Ik. égoe, -i, gaillégo áize.
© Jaione Isazelaia
atxíkoria, atxíkoria. ATXÍKORIXA. 1. atxíkoria, atxíkoria. (b). izena. Kafeari nahasteko erabili ohi den produktua.   Achicoria. 2. atxíkoria, atxíkoria. (c). izena. . Cichorium intybus. Achicoria. Landare adartsu eta hosto gutxikoa, izarraren formako lore zabal urdinak dituena. Bide bazterretan-eta hazten da. 3. atxíkoria, atxíkoria. (c). Achicoria. Eskarolaren tankerako berdura orriluzea, oso gozoa, gure azoketan inoiz ikusten dena.
atxillo!. (d). interjekzioa. (Oñati) ATXILLO. Araotzen gerra ostera arte egiten zen "ankaideka" izeneko ume-jolasean, lurrean zegoenari, ukituz gero, atxillo! esaten zitzaion eta ordutik aurrera lotuta geratzen zen. Ez lotzeko, elizatariko aulkietara igo beharra zegoen.
atxímurka. (a). adberbioa. ATXÍMURTXIKA. A pellizcos. Ama, Ainhoak atximurka ein ddost./ Ni jolasian nebillen da bera atximurka asi jat. atximurka eiñ. (a). aditza. ATXIMURTXI EIÑ, ATXIMURTXIKA EIÑ, IMURTXI IÑ (ANTZ.). Pellizcar.
atximurkára, atximurkaría. (b). izena. ATXIMURTXIKÁRA. Pellizco. Oinddio ezaun dot zuk ein zostasun atximurkaria.