Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
ágor
ai!
ágor, agórra. (d). izena. Iraila. Adinekoek ezagutzen dute, baina erabili setienbre. I Ez da izen arrunt edo adjektibo gisa entzuten. Ik. Amabirjiña Agorreko. agórra eiñ. (c). Putzu edo presa bat apropos lehortu, arrantzan errazago egiteko edo beste zerbaiterako.   Operación de desecar una presa o un pozo para pescar más fácilmente. Baldiekin agorra ein presapian da edozenbat anborraiñ arrapau giñuan.
ágorte, ágortia. (d). izena. Sikutea, lehortea.   Sequía. Gabonetan egundoko agortia zeuan. Ik. síkute.
agórtu. (c). da-du aditza. Putzu edo iturri bat lehortu.   Agotar(se) una fuente o un pozo. Agostuan Lezan-go itturrixa agortu eitte zan./ Daukaten egarrixakin, errekia be agortu eingo neuke./ Diruak agortu jakozenian laster etorri zan etxera. Putzua denean sikatu ere esan ohi da, baina iturria denean beti agortu.
agóstu, agostúa. (a). AGUSTU. Agosto.
agóstu ságar, agóstu sagárra. (d). izena. Agosturako etortzen den sagar mota.
aguado. (a). Alkoholik ez duena edaten.   Abstemio. Aguado bihurtu biharko gaittuk hile batzutan; holako martxan ezin juau jarraittu (TSE Berb).
aguantau. Ik. abuéntau.
águante, águantia. (a). izena. Aguante, resistencia. Aitzak ero paguak uretan oso aguante aundixa dauke. Martin.
aguárdintte, aguárdinttia. (c). izena. Orujo, aguardiente. Ari igual jakuan patxarra izan aguardinttia izan./ Len aguardinttia orujo zuan, da gero asi zittuztan koloriak eta zerak. Don. Ik. espírittu-púru.
aguentau. Ik. abuéntau.
agulamu. Ik. áulamu, -o.
agún, agúna. (c). izena. Ik. úel.
agur. (a). Adiós. Adinekoek ez dute ia erabiltzen, adios, adio edo adixo baitira arruntak. Dena dela, asko indartu da azkenengo urteetan.
agurra
© Jaione Isazelaia
Agur, luze aiña labur, labur aiña luze, agur ankaluze. esaera. (Antzuola) Agurtzeko esaera. agur-agur egin. (haur hizkera.) Decir adiós. Ein agur-agur amandriai eta bota paa! .
agúra, aguría. (b). izena. AGURE. izon zaharra.   Anciano. Agura majua dago Felix.
agurátu. (b). da aditza. AGURÉTU. Zahartu, zahar itxura hartu.   Hacerse viejo, tener aspecto de anciano. Aspaldixan ikusteke neukan Lezarriko Gillermo, eta ziero aguratuta billau dot. Ik. agúrazartu.
agúrazar, agúrazarra. (b). izena. Goikoaren gauza bera, baina indartua. Iñok eztittu biar gure moduko agurazarrak.
agúrazartu. (b). aditza. Aguratu, indartua. Agurazartuta gero be egunero ibiltze zuan pasiuan. Ik. agurátu.
águro. (b). adberbioa. Bizkor, azkar.   De prisa, pronto, ligero, rápido. Aguro etorri kaletik, eh./ Aguro jan platerian daukazuna. Sin. bizkor.
agurótu. (b). du aditza. AI. Martxa azkartu, bizkortu.   Apresurar la marcha. Ai, ai! ankia zapaldu dostazula! ai ama!. (a). interjekzioa. AI AMATXO!. Larritasuna adierazteko interjekzioa. Ai ama!, labia emendatzia aaztu jat!
ai, áixa. (b). izena. Esnez, irinez eta azukrez egiten den ore gozoa.   Papilla. Aixa gustora jaten giñuan umetan.