Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
aguado
aidatu
aguado. (a). Alkoholik ez duena edaten.   Abstemio. Aguado bihurtu biharko gaittuk hile batzutan; holako martxan ezin juau jarraittu (TSE Berb).
aguantau. Ik. abuéntau.
águante, águantia. (a). izena. Aguante, resistencia. Aitzak ero paguak uretan oso aguante aundixa dauke. Martin.
aguárdintte, aguárdinttia. (c). izena. Orujo, aguardiente. Ari igual jakuan patxarra izan aguardinttia izan./ Len aguardinttia orujo zuan, da gero asi zittuztan koloriak eta zerak. Don. Ik. espírittu-púru.
aguentau. Ik. abuéntau.
agulamu. Ik. áulamu, -o.
agún, agúna. (c). izena. Ik. úel.
agur. (a). Adiós. Adinekoek ez dute ia erabiltzen, adios, adio edo adixo baitira arruntak. Dena dela, asko indartu da azkenengo urteetan.
agurra
© Jaione Isazelaia
Agur, luze aiña labur, labur aiña luze, agur ankaluze. esaera. (Antzuola) Agurtzeko esaera. agur-agur egin. (haur hizkera.) Decir adiós. Ein agur-agur amandriai eta bota paa! .
agúra, aguría. (b). izena. AGURE. izon zaharra.   Anciano. Agura majua dago Felix.
agurátu. (b). da aditza. AGURÉTU. Zahartu, zahar itxura hartu.   Hacerse viejo, tener aspecto de anciano. Aspaldixan ikusteke neukan Lezarriko Gillermo, eta ziero aguratuta billau dot. Ik. agúrazartu.
agúrazar, agúrazarra. (b). izena. Goikoaren gauza bera, baina indartua. Iñok eztittu biar gure moduko agurazarrak.
agúrazartu. (b). aditza. Aguratu, indartua. Agurazartuta gero be egunero ibiltze zuan pasiuan. Ik. agurátu.
águro. (b). adberbioa. Bizkor, azkar.   De prisa, pronto, ligero, rápido. Aguro etorri kaletik, eh./ Aguro jan platerian daukazuna. Sin. bizkor.
agurótu. (b). du aditza. AI. Martxa azkartu, bizkortu.   Apresurar la marcha. Ai, ai! ankia zapaldu dostazula! ai ama!. (a). interjekzioa. AI AMATXO!. Larritasuna adierazteko interjekzioa. Ai ama!, labia emendatzia aaztu jat!
ai, áixa. (b). izena. Esnez, irinez eta azukrez egiten den ore gozoa.   Papilla. Aixa gustora jaten giñuan umetan.
ai!. (a). interjekzioa. Min hartzen denean esaten den interjekzioa. Ai, ai! ankia zapaldu dostazula!/Pausua ezpou agurotzen eztakitt ordurako aillegauko gan. ai ama!. (a). interjekzioa. AI AMATXO!. Larritasuna adierazteko interjekzioa. Ai ama!, labia emendatzia aaztu jat!
aiba!. (a). interjekzioa. AIBALA!. Ene ba! Harridurazko interjekzioa.   Interjección de asombro. Aibá, ikusi zelako sonbrerua daroian Irenek./ —Enrikek azidentia euki dau. —Áiba. Esaldiaren hasieran aibá azentua; eta amaieran edo geldialdia egiten denean áiba. Ik. ára!.
aíba-diós!. (b). interjekzioa. Harridura adierazten duen esklamazioa.   Exclamación que denota sorpresa. Aiba-dios, giltzak galdu jatak./ Atzo gabian etxera banajatuan eta, aiba-dios, kriston arratoizarra ataixan. Áiba diós, bi kolpetan esaten da jeneralean, baina jenioz esan ohi denean, aibadiós ere entzun daiteke.
áida. 1. aida!. (a). interjekzioa. Ganaduari aurrera joan dadin esaten zaiona.   Interjección con la que se anima al ganado vacuno. Aida Beltz! Aurrera, bixkor. Geratzeko, o!. 2. aida!. (a). Behia, haur hizkeran. An, ikusi aida.
ái danez. (d). juntagailua. Agi danez, dirudienez. Behin bakarrik jaso dugu. Erle-batzia, ai danez e, kapela aundi bat jantzi, orrek len zeak zien ba, kapela beltzak... Hil. Ik. erlé-bátze.