Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
txurrunpio
udalora
txurrunpio. (c). (eufemismoa.) Zurruta, edatea. (Umorezkoa). Ari majo gustatzen jako txurrunpio.
txurrut. Ik. zúrrut.
txurten, txurtena. izena. TXORTEN. "Fruitua abarrera lotzen duen kirtentxoa. Gure aittajunak aokaran jate zeban sagar erria, txorten da guzti." (Lar Antz). Sin. mútxikiñ.
txutau. (a). aditza. Chutar. Txutau zeban eta gol.
txúte, txútia. (b). izena. Baloiari, adibidez, emandako ostikada.   Chut. Ezetz geratu nere txutia.
txutxu. 1. txutxu, txutxua. izena. (Eibar) Arrautza, haur hizkeran. 2. txútxu, txútxua. (d). izena. (haur hizkera.) (Oñati) Oiloa, haur hizkeran. 3. txutxu, txutxua. (a). izena. (lagunartekoa.) "Pertsona polita eta erakargarria.   Bollito." (TSE Berb) Nor zuan hire aurrian eguana? Hori dok/n hori txutxua! (TSE Berb). 4. txutxu. onomatopeia. (Eibar) "Onomatopeya del rumor, del cotilleo." (SB Eibetno).
txutxúmutxu, txutxúmutxuak. (c). izena. Isileko kontuak. Gutxi erabilia. Ik. áopeko, ixíl-kóntu. txutxumutxuka. (c). adberbioa. Isil-kontuetan. Eztakit zer dauken, baiña goiz guztia txutxumutxuka dare.
Txutxúrra. (c). izen propioa. San Juan Errekako familia bati ematen zaion izena. Tratantia da Txutxurra./ Elortzakuei Txutxurranekuak esate jakue.
txutxúrrutxu eiñ. (c). du esapidea. Gurdiak atzean pisu gehiegi daramalako burpartika goratu eta atzeak behea jo.   Vencer el carro para atrás. Burdi-garuak partikatik urten da txutxurrutxu ein zoskun. Ik. txutxúrrutxuka.
txutxúrrutxuka. (c). adberbioa. Juego infantil, que generalmente se practicaba a escondidas de los padres, consistente en colocarse uno en la pértiga del carro y otro(s) en la parte trasera, y subir y bajar. Aittajuna siestan zeuan bittartian txutxurrutxuka ibiltze giñan etxostian. Ik. burpartíka.
-tzeka. (a). atzizkia. (Angiozar) Ik. -t(z)eke.
ua-uau. onomatopeia. (haur hizkera.) Txakurra. Ua-uauk zer eitten dau? (SB Eibetno). Sin. txitxi.
úar, uárra. (c). izena. (Angiozar, Ubera) ÚGAR. Herdoila.   Roña, herrumbre. Ubera ta Anguzarren uarra esate jotsek erdoixai. Sin. órdai.
uártu. (a). da-du aditza. (Angiozar, Ubera) UGÁRTU. Herdoildu.   Roñar(se). Uartutako sarda puntia sartu jako ankatik. Sin. ordáittu.
ubéldu. 1. ubeldu. (d). aditza. Amoratarse. Betondua ubelduta zeukan./ Laster ubelduko jatzu ipurdiko golpia. Beltzittu da erabiliagoa. 2. ubeldu, ubeldúa. (d). izena. Moratón, cardenal. Gorputz guztia ubelduz beteta urten zeban komisarixatik. Beltzittu edo beltzune erabiliagoak dira. Ik. úluna.
Ubera. (a). toponimoa. Bergara eta Elgeta artean dagoen auzoa. Ubera trebera, Elgeta maleta, Anguzar trapuzar, Bergan tronpia ta Antzuelan koipia. (d). esaera. Klem. Garai batean oso ezaguna zen esaera. Ubera-lau, ubera-laua. (c). toponimoa. Uberako kalea eta ingurua. Ubera-lauan amar bat etxe egongo die.
úbeta, úbetia. (d). izena. Errotako andapararen "konportaren" atea.   La compuerta del depósito del molino. Ubetia. Errotan bertan graduau eitten jaue geixao emun ero gutxiao emun ero, ero arrixa gelditzeko. Ubetia izengo zan ba. Don. Etim.: ur+ate, beharbada. Ik. kónporta.
úda, udía. (a). izena. Verano.
udabárri, udabarríxa. (a). izena. Primavera.
udaguen, udaguena. izena. (Eibar) "Udazkena. Baserrietan kalean baino gehiago erabiltzen da berba hau." (AAG Eibes).