Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
txor-txor
txuleríxa
txor-txor. Ik. txortxor.
txósna, txósnia. (c). izena. Txabolatxoa. Kalekoez ia bakarrik.   Caseta de feria, de estación, etc. Txosnia ba kasetia ero; ola kale inguruko zera danian, estaziñoko txosnia ero, esan izan zan, banderistian lekua ero. Klem./ Or badare ba txosnak, arek ortuak zien len. Mertz.
txost. 1. txost. (c). interjekzioa. Pelotan, pelota txokoan sakerik ez egiteko moduan sartzen deneko onom. Pelotia kruzau eitte jok orrek, eta batian txost eta bestian txost, zeiñek jaso pelotia./ Txost ein jok, bestela jasoko najuan. 2. txost. onomatopeia. "Meter algo en un sitio." (SB Eibetno).
txostáda, txostadía. (d). izena. Pelotak txokoan sakerik egiten ez dueneko jokaldia.   Jugada en que la pelota no bota por dar en el vértice del suelo y la pared. Ogetak botatzen zittuan txostadak etxeuan eruateik.
txota, txotia. (c). izena. Sota en el juego de cartas. Sin. txanka.
txotiñ. Ik. zótiñ.
txotxo. (b). Muchacho, en vocativo. I, txotxó, zeiñek apurtu jok kristala? Izen propio bezala deklinatua. Zenbait familiatan etxeko mutilez esan ohi da; sarri ironiaz eta errieta doinu apur batez: Gaur be gure txótxoi aaztu jako ogixa ekartzia. Erreparatu azentuazioan.
txotxo-bérba, txotxo-berbía. (d). izena. TXOTXOLO-BERBA. Berbetarako era txotxoloa. Mertzedesek Bergarako kalean euskaraz oso gaizki egiten dela diosku honela: Euskera bat dago lotsagarrixa Bergan, e, lotsagarrixa, konpleto. Txotxo-berba konpletua dago Bergan. Dana olakoxe txotxolo-berbia dago Bergan. Mertz./ Txotxolo-berbak dia gaizki esandako berbak. "
txotxólo, -a, txotxolúa, -ía. (a). adjektiboa. Necio, -a, pedante. Bere bizi guztian txotxolo aundi bat izan da. Ik. txátxala.
txotxoloáldi, txotxoloaldíxa. (c). izena. Norbait txotxolotuta dagoeneko aldia.   Período de necedad. Aber noiz pasatze jakon totxoloaldixa.
txotxolokeríxa, txotxolokerixia. (b). izena. Txotxoloaren esana edo ekintza.   Necedad. Makiña bat txotxolokerixa esan dau.
txotxolótu. (b). da aditza. Txotxolo bihurtu.
txotxopotxo eon. esapidea. "Kontuak esaten gustora egon. Atsalde guztian txotxopotxo eon giñan." (Lar Antz).
txu, txúa. (a). izena. (Leintz, Oñati) Txistua.   Saliva. Sin. txístu.
txukiríxu, txukirixúa. (d). izena. . Lorori-xaren antzerakoa omen. (?).
txúkun. 1. txukun, txukúna. (b). adjektiboa. Limpio, arreglado. Eztaukazu oso txukuna kuartua. 2. txukun. (b). adberbioa. Limpio, arreglado. Txukun-txukun dago dana. Alderantzizko zentzuko esaldietan sarri: Bestiei esan biarra jaukan, txukuna don beroi.
txukundáde, txukundadadía. (c). izena. Txukuntasuna. Etxera sartu nitzan eta, jesus maria ta jose!, aura zan txukundadia! . Sin. txukuntásun.
txukúndu. (b). da-du aditza. Garbitu, ondo jarri.   Asear(se), arreglar. Azkenian txukundu dabe Poligono aldia./ Txukundu zaitte puxkat kalera urten aurretik.
txukuntásun, txukuntasúna. (b). izena. Pulcritud. Sin. txukundáde.
txuléau. (a). da-du aditza. TXULÍAU. Harrokerian ibili.   Chulearse, exhibirse. Patinete barrixakin kalian txuleatzia gustatze jako. TXULIAU ere bai adinekoek.