Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
txárriki
txatxalkeríxa
txarrikixak
© Jaione Isazelaia
txárriki, txárrikixa. (b). izena. Txerri gauza.   Carne u otro alimento derivado del cerdo. Kastilla aldian txarrikixa ta ardikixa jaten dabe ugari.
txarri-kóipe, txarri-koipía. (c). izena. Manteca derretida de cerdo.
txarríkorta, txarríkortia. (b). izena. (Ubera) Pocilga. Onek txarrikortia emute jok. Sin. txarrítoki.
txarrikúma, txarrikumía. (b). izena. Cría de cerdo, cochinillo. Txarrikumia jan giñuan labian erreta.
txarri-kurruxka. Ik. kurrúxka.
txarrítoki, txarrítokixa. (b). izena. Zerritegia. Pocilga. Txarritokixa emute juan etxe arek. Sin. txarríkorta.
txarrítta, txarrittia. (c). izena. Piper egitea, eskolara ez joatea.   El hacer novillos. Makiña bat txarritta einddakuak gaittuk mutikotan./ Txarrittia besteik ezkeunkan buruan. txarríttan eiñ. (b). esapidea. Piper egin.   Hacer novillos. Txarrittan eiñ da bein baiño geixaotan joate giñuztan Mari Justai keixak arrapatzera. Sin. eskuela martxando eiñ (Elg.), kalba eiñ (Oñ.). Sin. pípar eiñ.
txarríttu. 1. txarrittu. (c). da-du aditza. (adierazkorra.) Zikin-zikin egin.   Ensuciar(se) mucho. Ziero txarrittuta etorri die ikastolatik. 2. txarríttuta. (d). adberbioa. (eufemismoa.) Lafiauta, atxurtuta, mozkortuta. Don.
txártel, txartéla. (c). izena. Paskuazkoa egiteko, apaizarekin elkarrizketa egin ondoren, urtero lortu behar zen papeltxoa.   Cédula que había que conseguir cada año del cura para poder cumplir con el precepto pascual. Dotriñia buruz jakiñ arte etzoskun emuten txartelik. Ik. paskuazkúa eiñ.
txárto. (b). adberbioa. Gaizki.   Mal. Txarto dago bidia. Ubera aldean gehiago. Sin. gáizki, txarki.
txártu. (b). da-du aditza. Empeorar. Asko txartu da gure arteko girua./ Egualdixa txartu ein ddau.
txartxa. izena. (Eibar) "Estructura de madera que forma la prensa en el lagar. Aurten sagardaua eitterakuan jota txartxak be apurtu dittue gurian." (SB Eibetno).
txasta eiñ. (b). aditza. (haur hizkera.) Indizioa sartu.   Poner una inyección. Ez ibilli ortosik arri gaiñian, bestela medikuak txasta eingotsu. Etim.: zast egin.
txastartu. aditza. (Antzuola) ZASTARTU. "Txikitu, gastatu, zaztartu... Gizon asarria izen da, baiña oin ziero txastartuta dao." (Lar Antz).
txátal, txatála. (d). izena. Petacho de cualquier tipo. Egur puxketa bat ero, beste erozer gauza, txataltxo bat. Klem. Ik. txapítula, txaplata.
txátar, txatárra. (a). izena. Chatarra. Txatarraz betetako kamioi bat iduli da.
txatarrérixa, txatarrérixia. (b). izena. Chatarrería.
txatarréro, txatarrerúa. (b). izena. Chatarrero.
txáto, -a, txátua, -ia. (a). adjektiboa. Chato, -a. Ik. súr-motz.
txátxala, txátxalia. (c). adjektiboa. TXATXAL. Txotxoloa (emakumea). Zetan abill or, txatxalioi alakuoi./ Neska ori txatxal samarra da.