Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
tróbalko
trósko
tróbalko, tróbalkua. (d). izena. Oihal dotore baten izena. Zeuan orduan tela bat, batak eta arekin eitten zian, dotore jaztekua, trobalko, oso tela politta zan. Perkala lakotxia, baiña dibujo polittak zeuzkan, estanpaua, txikixa, aundixa, kolore danak, kuadruak pe bai. Maria.
trója, trojía. (d). izena. Gari-kutxa handia, leku baten fijo ezarrita dagoena.   Arca fija grande donde se guardaba el trigo. Trojia izeten da leku baten fijo eindda; olakin fijua, ikaraik eraitteke, bere apartamentuekin, bi ero irukuak o, segun. Da kutxak perriz, ba kutxa bat gaur amen eukikozu ta biar an. Batai kutxia esate jakon da bestiai trojia. Jeneralian trojak aundixauak zien. Gurian iruko zer bat zan, iru apartamentuko bat eindda, eta bakoitzak ogeiña anea zeuzkan. Eta kutxak pa amar anea, zortzi...; amalaukua aundixa izeten zuan. Don. Agarreko garaixari, horreo famatuari, Agarrekoek trojia deitzen zioten lehenago, ziurrenik bertan troja bat zegoelako. Ik. arka, gárai, gari-kútxa. Gari ona trojatik saltzen da. esaera. "Gauza bat ona bada, ez dago asko erakutsi beharrik..." (Lar Antz) Urdaixa kakuan gora eta garixa trojan bera. esaera. "Neguan baserrian gertatzen zena: urdaia eta garia gastatuz joaten zirela neguak aurrera egin ahala." (Lar Antz).
trokau. aditza. (Eibar) Hezurren bat okertu. Armailla igotzerakuan ankia trokau jata. (AAG Eibes).
tróngo, trongúa. (b). izena. TRONKO. Enborra.   Tronco. Miñ artuta dago tronguak ankia arrapauta. Ik. ánpor, gerri.
trongóta, trongotía. (c). izena. Trongo garraioa.   Acarreo de troncos. Trongotia darabille Narbaizan. TRONG
trónpa. 1. trónpa, trónpia. (b). izena. Haur jostailua.   Trompo, peonza. Umetan artistak giñan tronpia botatzen. 2. trónpa, trónpia. (b). izena. Mozkorra.   Borrachera. Kriston tronpiakin zeuan eguardiko amabixetan. Agian sinonimoen artean adinekoek gehien darabiltena. Sin. melokotóe, -i. Ik. atal, atxur.
tronpil, tronpilla. adjektiboa. (Antzuola) "Pertsona haundia, potoloa, takarra. Sin. potril, tronpil, tronpota.
tronpo. Ik. okela-trontzo.
tronpóillo. 1. tronpoillo, tronpoillúa. (d). izena. Nahas-mahas korapilatutako zerbait.   Revoltijo; de cuerdas, etc. Olako... sarrittan sokia ola zertuta dagonian e, tronpoillua. Klem. 2. tronpoillo, tronpoillua. estepan. adjektiboa. (Antzuola) "Pertsona lodi samarra." (Lar Antz).
tronpota. Ik. tronpil.
trontxal, trontxala. (c). izena. Egurra bere gainean xehetzeko erabiltzen den baldoa. Sin. báldo, súpiñ.
trontzan
© Amaia Olañeta, Argiñe Urkiola
tróntza, trontzía. (c). izena. TRONTZA-ZERRA, TRONSADORA. Bi aldetatik tiratzen den zerra handia.   Sierra grande de mano que se usa entre dos. Motozerria sartu zanetik sobra dare trontzak./ Trontzia. Botata gae makina bat arbola orrekin. Len, motozerriak urten aurretik, orretxekin danak botatzen zien. Sebas. Hortzak bere entrama behar dute eta ondo zorroztuta egon.
trontzalári, trontzalaríxa. (c). izena. Trontzarekin lan egiten duena basoan zein plazetako apostu edo erakustaldietan.
trontzil, trontzílla. (d). izena. Baldoa, egurra txikitzeko azpian jartzen den enbor zatia. Sin. báldo, zupin.
okela trontzua
© Gorka Ortega
tróntzo, trontzúa. (c). izena. Okela edo arrain zati eder eta lodia.   Dícese de la parte más hermosa y gruesa de la carne o del pescado. Trontzoik ederrena beretako artu zeban da neri gizenak eta girixak besteik ez. Alavés, para tí el cabés; alemán, para tí el buztán; gipuskuano tonto, para mí el erdiko-tróntzo.. (c). esaera. Gure umetako esaera, gipuzkoarren azkartasuna azaltzen duena.
trópe. Ant. tórpe. 1. trópe, trópia. (d). adjektiboa. Gauza handi samarragatik esan ohi zuen gure aitajaunak. Arri bat ero, gauzia aundi xamarra danian: tropia, erabiltzen juan, bai; normala baiño aunditxuaua danian ero, tropia. Baitta personengaittik pe etxakixat etzeban esaten, aundi samarra ero zera zanian, tropia. Klem. Torpe-ren metatesia. 2. trópe, trópia. (d). adjektiboa. Torpe. Trope xamarra da. Ik. tórpe.
trópel, tropéla. (c). izena. Ibili dabilen jende edo abere pila.   Grupo de gente o animales en marcha. Ardixak danak tropelian etorri die./ Gaur karreran egundoko tropela pasau da.
tróska, troskía. (c). izena. Traska ere bai zenbaitek. Zenbait ur motak duen kare-sustantzia, denari itsatsia geratzen dena.   Caolín, sustancia caliginosa que portan algunas aguas y que se adhiere a todo. Kangrejuak troskaz forrauta eztittuzu ikusi?/ Tuberixa barruan be troskia formatzen da./ Troskia da kolorez marroixkia, nabarka ortaikua. Don.
troskauna, -e. Ik. trósko.
troská-ur, troska-úra. (c). izena. Troska duen ura.   Agua que contiene mucho caolín. Iruerrekako ura troska-ura da.