Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
tente
ti-ti-ti
tente. 1. tente. (a). adberbioa. Zutik.   Erecto, erguido, de pie. Oinddio tente dago botatzeko zien etxia./ Liburua leitzen tente jarri jat txorixa. Ik. tentétu, zútik. 2. ténte, téntia. (c). adjektiboa. Zuzen eta aidoso dabilena.   Tieso. Larogei urte euki arren gizon tentia dago. 3. ténte, ténte. (c). adjektiboa. TÉNTIA. Inoiz "harro" edo "jaiki" zentzuan entzuten da, hauek bezain peioratiboa izan gabe.   Altivo. Sinpatikua da, baiña tente samarra. 4. ténte, téntia. (c). adjektiboa. Dícese de la carne tiesa. Aragi ona bai, baiña tentia./ Aragi tentiaua dauka zapuak legatzak baiño. 5. ténte, téntia. (c). izena. Belarrondoz edo garoz kargaturiko gurdiak lotzeko gurdikada gainean sartzen den zutiko egurra.   Palo que sirve de eje para agarrotar la cuerda que ata un carro cargado. Artu aixkoria ta tentia eiñ burdixa lotu daigun. Ik. garróte, tenté-gárrote.
tenté-gárrote, tenté-gárrotiak. (c). izena. Tenteak eta garroteak.   Palos que sirven para agarrotar la cuerda del carro. Tente-garrotiak aaztuta etorri ga basora. Ik. garróte, ténte.
tenteko. Ik. zutiko.
tentétu. 1. tentetu. (b). da aditza. Tente jarri.   Erguirse, ponerse derecho. Zeukan mozkorrakin ezin zan tentetu be eiñ. 2. tentetu. (c). da aditza. Adoretu, animatu. Baju ibili naiz aspaldixan baiña ointxe tentetu biar dot, bai. 3. tentetu. (b). zaio aditza. Zakila tente jarri. Orri onezkero etxakok tentetzen. Ik. jaiki.
terkedáde, terkedadía. (c). izena. Terquedad. Terkedadiak eukitzeittu gure umiak./ Terkedadiak emote jaonian eztao aguantzatzeik.
térko, térkua. (a). adjektiboa. TREKO. Terco, -a. TREKO ere entzun izan da: Zu treko, ba ni be treko (erdi brometan esan ohi da). astúa átzeraka baiño térkuaua izan. esapidea. Oso terkoa izan.
terrajiak
© Iñaki Arana
terraje, térrajia. (c). izena. Terraila, torlojuei haria ateratzeko tresna.   Cojinete. Ta gero amen dau ba beste terraje zar bat, Wilburra, tornilluak eitteko-ta barilliai lenengo burua etaa, onekin roskia etaa. Jen.
terral, terrala. izena. (Eibar) "Terral? Oso haixe hotz eta lihorra, izotza dakarrena." (SB Eibetno).
terráplen, terrapléna. (c). izena. TERRENPLEN. Terraplén. Eta juzgauan goixan, gaur eztakitt zela dauan, eskillerak igo ta terraplen aretan bandia. Sot. (AA BergEus, 334. o.).
térraza, térrazia. (a). izena. Terraza. Usoa-ko terrazan etxoingotsut.
térreno, térrenua. (a). izena. Terreno.
tertúlixa, tertúlixia. (b). izena. Tertulia. Tertulixia asko gustatze jako Ximonai./ Gustora gare tertulixan. TERTULIXAN EGON, batez ere.
térzeran. 1. térzeran. (c). adberbioa. Trenean hirugarren kategoriako bagoian. Ik. prímeran. 2. térzeran. (c). adberbioa. Futbolean hirugarren dibisioan. Aspaldixan Bergaa eztok egon terzeran. Beste lekuzko kasuetan ere bai: terzerako, terzeratik, terzerara... Ik. ségundan, prímeran.
testámentu, testámentua. (a). izena. Testamento.
testígu. 1. testigu, testigúa. (b). izena. Lekukoa.   Testigo. Esaten dozuna probatzeko badaukazu testiguik?/ Insultau ein ziñuan, da neu naiz testigu. TESTIGU IZAN, TESTIGU EI testigu izan, testigu eiñ, testigu moduan juiziora joan, etab. Testigu izan, testigu eiñ, testigu moduan juiziora joan, etab. 2. testígu, testíguak. (d). izena. Mugarriaren ondoan lurperatu ohi ziren gauzak, lekukotasuna emango zutenak mugarria norbaitek lekuz aldatu ezkero.   Señales que se enterraban junto a los mojones. Testiguak; teilla-kaskuak eta iketza. Bi aldetatik teilla-kaskua, edo biña, da iketz kasko bat ero bi. Egurriketza eztok usteltzen. Don.
testígutza, testígutzia. (c). izena. Testigu lana.   El papel de testigo. Juiziuan ia testigutzia eitteko prest garen preguntau dosku Paulok./ Zure testigutziak eztau ezetarako balio, mozkortuta zenden da.
tétano bédar, tétano bedárra. (d). izena. . anagallis arvensis. Pasmo belarra.   Murajes. Sin. pasmo bédar.
tete. izena. (haur hizkera.) Txupetea.
tétxu, tetxúa. (c). izena. Gela baten zerua.   Techo.
1. ti-ti-ti. onomatopeia. (Eibar) TXI-TXI-TXI. "Hacer algo con cuidado, dando golpes suaves y pequeños. Han ibiltzen zittuan grabadoriak, ti-ti-ti, kuidau haundixakin biharrian, egun osuan geldittu barik." (SB Eibetno).