Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
su gaiñeko apalda
sur
su gaiñeko apalda, su gaiñéko apaldía. (d). izena. Beheko suaren gaineko balda. Guk su gaiñeko apaldía esaten gontsan. Don. Ik. apála.
sugan, sugana. (d). izena. (Oñati) "La barrica de madera donde se hacía la colada." (Izag Oñ). Sin. errópa-bárrika, tíña.
súgar, sugárra. (d). izena. Suaren garra.   Llama. Arek etara zittuan sugarrak. Bergaran gar entzuten da ia bakarrik.
sugiltz, sugiltza. izena. "Llave del arma de fuego." (SB Eibetno). Sin. txispa.
suiñ, suiña. (b). izena. Alabaren gizona.   Yerno. Ez ei da suiñakin ondo konpontzen. Azen.: Sú-iñ» zein «suíñ» errana, etxeko arrana, suiña, etxeko sugiña. esaera. (Gatzaga, Leintz) "Los 'machistas' decían: errana, etxeko arrana. La nuera no sirve más que para cotorrear; sin embargo, el madrugador, el trabajador es, ¿quien lo duda?: suiña, etxeko sugiña... quien enciende el fuego por las mañanas, etc. Las 'feministas', al no tener otra defensa o respuesta: suiña, ik emuteuztak iguiña, y no parece que les faltase razón." (Aran Gatz).
suizidau. (a). aditza. Suizidarse. Ik. bere burúa bóta.
súkalde, súkaldia. (a). izena. Cocina. Ik. éskatz.
sukalde-armaixo, sukalde-armaixua. (d). izena. Behean armarioa eta gainean erantsita arasa duen antzinako sukalde-altzaria.   Armario de cocina antiguo. Sukaldé-ármaixua, ogixa eukitzeko, ontzixak eta. Don. Sin. arása-ármaixo.
su-kánpae, -i, su-kanpáia. (c). izena. Sua denean jotzen den kanpaialdia. Su-kanpaia da, baiña ezta iñun keerik agiri.
su-kátillu, su-kátillua. (d). izena. (Eibar) Arragoa.   Crisol. Sin. arrágo.
sukátutu. (d). aditza. (Oñati) "Aficionarse como el gato a estar junto al fuego." (Izag Oñ). Sin. katutu.
sukurutz. Ik. zukúrutz.
suldar. Ik. zúldar.
suleku. Ik. suetxe.
sumínddu. (d). aditza. Enfriarse, entumecerse, las manos o los pies. Ik. ozminddu.
sumu, sumua. izena. (Eibar) Usaimen ona. Ehiza-txakurrei buruz esaten da. Erbitxakur orren sumua, ezagutu danik onena. (AAG Eibes)
sunsunkorda be bai. esapidea. (Antzuola) "'Y un jamón!' erakoa.
súpill, supílla. (d). izena. Antzina zenbait baserritako sukalde erdian izan ohi zen beheko sua, inguruan jarlekutzat zanga moduko bat zuena lurraren nibelaren azpitik. Sukaldian erdi-erdixan sua, da jiran, beian e, zulua, olako bat altura; danak jarteko, su aren jiran jarlekuak. Gaiñian, maixak eta ostientzeko bizimodua gaiñian. Supilla aren izena. Aura Lezason ezautu naban neuk, eskolarako tamaiñu ingurutako kendu eben...; bai ba, bete ta... Hil. Ez dakit ziur guztiari deitzen zitzaion supilla, ala zanga-jarlekuari bakarrik. Marin auzoan bada baserri bat supilarekin.
supiña
© Jaione Isazelaia
súpiñ, supíña. (d). izena. Egurra bere gainean xehetzeko, bringatzeko, erabiltzen den baldoa.   Pedazo grande de madera sobre el cual se trocea la leña a hacha. Sin. báldo, trontxal. Ik. trangábel.
supulua
© Jaione Isazelaia
súpulu, súpulua. (c). izena. . humulus lupulus. Lúpulo. Sasietan eta hazten den landare igotzailea, hostoak mahatsarenaren tankerakoak dituena, zeinen fruituak garagardoari usaina eta zapore mikatza emateko erabiltzen diren. Azen.: supúlu, -úa ere bai.