Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
solbarda
sonbúru
solbarda. Ik. sorbálda.
soldáta, soldatía. (d). izena. Kriadu eta kriadak bere lanagatik irabazten dutena.   El sueldo de criados y criadas. Leen kriauak eta kriadak soldatia eukitze juen, pagatze zotsena soldatia izete zuan. Klem./ Pentsaik orduko soldatak. Joan nintzuan amaika durokin. Eli. Fabrikakoari jornal edo kintzena deitu izan zaio hemen, zaharren akorduan behintzat. Hitza berpizten ari da eta normaltzen "sueldo" zentzuan.
soldáu. (a). izena. Soldado. Soldau asko il zan./ Geronan dago soldau./ Ogetabost urtekin joan nitzan soldau.
soldáuxka, soldáuxkia. (b). izena. SODAIXKA, SOLDÁUTZA. Soldadutza.   El servicio militar. Iñok eztau soldauxkara joan nai.
soldíau. (b). du aditza. Soldar. Soldiatzen ziarduala su artu zotsan kotxiak.
sóldu. (d). da aditza. Grano bat heldu.   Madurar un grano. Grano bat eldu eitten danian
solímau, solimáua. (d). izena. "Sublimado corrosivo". Lehengo zaharrek esana horrelakoetan: Orrek solimaua be erango leukek. Edale edo mozkor handiez, alegia, edozer gauza edango luketela esateko. Pozoi motaren bat ote den uste dute zaharrek. Maria Moliner-ek "solimán" edo "sublimado corrosivo"z zera dio. "Sustancia química formada por la combinación del cloro y el mercurio, venenosa y que se emplea en medicina como desinfectante". Ik. lizi.
solísonbra, solísonbria. (c). izena. Garai batean modan egon zen kopa: koñaka eta anisa nahastuta.
solki. Ik. sórki.
solo. Ik. soo.
solómo, solomúa. (b). izena. Lomo de cerdo. Solomo erria ogi bittartian, gauza gozua.
soltáu. (a). da-du aditza. Soltar(se). Atzo detenidu zabena soltau dabe./ Orrek eztau pezetaik soltatzen./ Ganaua soltau zanian ipursaltoka asi zan. Ik. jaraiñ, librau, eskátu. gérrikua soltau, zintturóia soltau. (d). esapidea. (eufemismoa.) GÉRRIKUA. Kaka egin. Etxoingo dau puxkat berorrek, gerrikua soltatzera joan biarra daukat eta. Baina guretzat txikitan aittajunak zintturoia soltatzia beste gauza bat zen: praketatik zinturoia kentzea, gogait eragiten genionean, siesta denporan ohean saltoka-eta, zinturoiaz guri emateko.
sólte. 1. solte. (b). adberbioa. Askatuta, libre.   Suelto, sin atar. Zapata-sokia solte daukazu./ Makiña bat zoro dabill solte. 2. sólte, sóltia. (c). adjektiboa. Soltura handikoa.   Suelto, resuelto. Neskekin tratuan da, oso soltia zan./ Oso pelotari soltia da. Ik. líbre.
soltéro, -a, solterúa, -ía. (a). izena. Ezkongabea. Soltero, -a. Ik. mútilzar.
soltúra, solturía. (b). izena. Soltura. Berbetan dantzan baiño soltura aundixaua dauka.
soman egon. esapidea. (Antzuola) "Pendiente, al loro egon, ibili." (Lar Antz).
sómanta, sómantia. (b). izena. Egurtua.   Somanta, tunda. Somanta ederra emun zotsen Elorrixon. Ik. egurtu.
somáten, somaténa. (d). izena. Primo de Riveraren garaian, zibil gobernuzalez osatutako milizia. Etxean zuten arma eta besteak beste salatari lanak egin ohi zituzten.   Somatén. Sasoe bateko somatenak izan bia zittuan ba gobiernuan aldekuak ero, ta arek armia eukitze juen itxuria. Politikako asuntua izan bia zuan zeozer. Klem. Zenbait adinekok "txibato-frankista" zentzuan erabili izan du: Fulano somatena ei dok.....
somáu. (c). du aditza. Somatu.   Sentir, barruntar, intuir. be asko zuan, baiña oiñ eztittut somatzen. Don.
sonáu, sonáua. (d). adjektiboa. Famatua.   Sonado, -a, afamado, -a. Iru sonauenak, iru pare irikin jasotako albergia. Hil.