Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
salbatzáille
saltsa perretxíku
salbatzáille, salbatzaillía. (b). izena. Salvador. Sin. salbadore.
salbáu. (a). da-du aditza. Salvar(se).
salbazíño, salbaziñúa. (b). izena. Salvación. Eranai lagatzia izan zan aren salbaziñua.
Sálbe, Sálbia. (c). izena. Amabirjinaren ohorezko kantua eta elizkizuna, jai bezperetan eta egin ohi dena.   La Salve. Gero illuntzian Salbia. Eta Salberako etorte zien kriau ta kriada zeren danak. Sot./ Errezau daigun salbe bat. Azen.: salbía ere bai.
sálda. 1. salda, saldía. (a). izena. Caldo. Artukou salda bero bat? Porru-salda, oillo-salda, etab. 2. salda, saldía. (c). izena. Burdina irakina.   Metal fundido, colada. Altos Hornosen iru lagun il zien gaiñera saldia jausitta. Sin. burdiña-salda, koláda.
salda-gizon, salda-gizonak. (d). izena. (Oñati) "Hombres ahorradores, que gastan poco." (Izag Oñ).
sáldu. (a). du aditza. Vender. sálduta gerátu. (b). esapidea. Babesik gabe geratu. Porterua salduta laga juen defensak./ Karteria galdu ezkero salduta geratzen za. saltzeko ez euki. (b). esapidea. Zerbait edo norbait estimatu izan. Ez pentsau anaia saltzeko daukanik.
saleríxa, salerixía. (c). izena. Epidemia. Epidemixia; gaixo baten epidemixia, salerixia. Gripe salerixia ero, elgorrixana ero. Klem./ Gripe salerixia dabill demasa. Adinekoek esaten dute baina gazteek ez dute ikasi; orain "epidemixa" entzun ohi da.
sálga, salgía. (d). adjektiboa. Bitarte zabalekoa; ehunduraz esana.   Poco espeso, ralo, tratándose de cedazos, paños, sacos, etc. Bi bae klase zittuan, bata salgatxuaua, zai zabala bakarrik kentze zebana, basilloria eitteko, ta bestia estuaua ogi zurixandako. Klem./ Jertse ori oso salgia da./ Pulpa-zakuak oso salgak izaten die. Ik. basíllora.
sálida. 1. sálida, sálidia. (a). izena. Salida. 2. sálida, sálidia. (d). izena. Hiletaren ondorengo meza.
salíente, salíentia. (d). adjektiboa. Harroskoa, jaikia. Aranburuko mutilla saliente samarra ei da.
sálo, -u, sálua. (d). adjektiboa. "Se dice de un animal que come vorazmente. Salo jan: comer vorazmente." (Izag Oñ). "El voraz, el tragón." (Izag Antz). Salo jaten eben txakurrak, astebetian gosiak euki euen-eta. (Izag Oñ).
salsáfoe, -i, salsafóia. (d). izena. SAXOFOI. Saxofón. Salsafoia jote zeban bandan. Orain SAXOFOI.
salsafonísta, salsafonistía. (d). izena. SAXOFONISTA. Saxofonista.
saltai. Ik. záltai.
saltamatxin. Ik. matxínsalto.
sáltanduan. (d). adberbioa. (Osintxu) Abadeak dotrina SALTANDUAN galdetzen ziela dio Hilarik, ez jarraian, alegia. Don Manuel. Dotriñia preguntau saltanduan. Ez ekin e, da saillian, e. Da! oiñ lelengua, oiñ erdikua, oiñ atzenekua... Hil.
saltíauta. (c). adberbioa. Batzuek bai eta beste batzuek ez.   Salteado. Etzan egunero etortzen. Astelenian, eguenian urrengo, ola saltiauta./ Ezizu danak saillian artu. Bat emendik, beste bat andik..., saltiauta.
sálto. 1. sálto, sáltua. (a). izena. Salto. Zelako saltuak jote zittuan zuen astakumiak. salto baten. (b). adberbioa. Azkar-azkar. Joan zaittez salto baten dendara eta ekarrizu olixua. sálto eiñ. (a). du aditza. Saltar. Salto eitterakuan apurtu dau ankia. sáltoka. (a). adberbioa. Saltando. Obe gaiñian saltoka dabitz. sáltuan. (c). adberbioa. De un salto. Saltuan pasau dot errekia. Ik. sokásalto. 2. sálto, sáltua. (d). izena. Abere arrak (idiskoak, zaldiak...) emeari egiten dion estaltze saio bakoitza. Len be eittue pare bat salto eta beste batekin naikua izango da. Jabeek hartarako elkartzen dituztenean erabilia, gehienbat. 3. sálto, sáltua. (a). izena. (adierazkorra.) Aldea.   Diferencia. Zuk esandakuan eta periodikokuan artian salto dezentia dago./ Ogei milla duro inguru kostako jatzu. Or ibilliko da salto aundirik barik.
sáltsa. 1. saltsa, saltsia. (a). izena. Salsa de una comida. Eta gaiñian okelia saltsan jan dou./ Saltsia oso meia urten jako. sáltsa berdían. adberbioa. A la salsa verde. Legatza saltsa berdian jarrikot. Legatza edo bakailaua prestatzeko era. Azen.: saltsá-berdian ere bai. 2. saltsa, saltsía. (b). izena. Lío, enredo, follón. Arek saltsia bia dau bizitzeko./ Azelakotxe saltsiak urten daben gure taillerrian. gizúrra ta saltsía besteik ez euki. (b). esapidea. Gezurtia izan. Orrek gizurra ta saltsia besteik eztauka.