Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
okerréko, okerrekúa. (b). adjektiboa. Confundido, -a, errado, -a. Gauzia konpontzeko, okerreko bidia artu dau./ Okerreko atia jo giñuan.
okérruna, -e, okérrunia. (c). izena. Oker dagoen unea.   Torcimiento, curva. Errekiak okerrunia eitten daben lekuan jausi zan kotxia.
okértu. 1. okertu. (a). da-du aditza. Torcer(se). Erruberia okertu jako bizikletiai. 2. okertu. (b). da aditza. Volverse travieso o pícaro. Len formala zan baiña asko okertu da aspaldixan. 3. okertu. aditza. Ik. biurrittu, biurtu.
okilla
© Arturo Elosegi
ókill, okílla. (c). izena. picus viridis. Pájaro carpintero. Okillak piku luze ta zorrotza eukitzen dau.
okil txikixa (Jynx torquilla)
© Joxerra Aihartza
okil txikixa (sitta europea)
© Ezezaguna
okil txiki, okil txikixa. (d). izena. sitta europea, sendrocopos minor, jinx torquilla.. Sitta europea. Trepador. Dendrocopos minor. Pico menor. Jinx torquilla. Torcecuellos. Hiru hegazti hauek izen bera dute Bergaran. (Sarasua.).
okollo, okollue. izena. (Aramaio) Baserrian, eskaratz ondoko gelatxo bat.
ókotz, okótza. (a). izena. KOKOTZ. Barbilla, mentón. Garbittuizu okotza, arrautzia daukazu ta. KOKOTZ ere entzun daiteke inoiz. okotzéraiñoko tripía. (c). esapidea. Tripa handia. Haurdunaldikoagatik batik bat. Okotzeraiñoko tripiakin, da artian souan atxurran.
okotz-zulo, okotz-zulua. (c). Okotzean irteten den zuloa.   Hoyuelo.
okozbíko, okozbikúa. (d). izena. Okozpea loditzen denean zenbaiti irteten zaion bigarren okotza.   Doble barbilla. Mekauben, orrek dauka okozbikua./ Okozbiko galanta azi jako.
ókozpe, ókozpia. (c). izena. Papada. Kantuan ziarduen kanoniguak okozpe guri-gurixakin.
ókozpeko, ókozpekua. (c). izena. Okotz azpiko zartada.   Golpe bajo la mandíbula. Okozpeko bat emungostat deskidatzen baaiz.
okozpeko intxaur. Ik. íntxaur.
okúrrentzia, okúrrentzia. (b). Ocurrencia. Iñok eztako okurrentziak eukitzeittu./ Zeiñek euki zeban ordu ortan plaiara joateko okurrentzia?
okurrídu. (b). zaio aditza. Bururatu. Zuri bakarrik okurritzen jatzu olako gauzak./ Okurritzia be eztok gutxi.
olak
© Jaione Isazelaia
ol, ola. (b). izena. Ohola.   Tabla. Arotzérixan erosittut ol onek./ Ola dok pa, josteko suelua, meetxuauan, da tabloia dok pa aundixan. Don. Tabla entzuten da gero eta gehiago. 3 zmko lodiera baino handiagokoei tabloi deitzen zaie. Ik. óluts.
1. ola, olía. (d). izena. Ferrería. Olan ei zuan joan dan gizaldixan olia. Olak aspalditxo galdu ziren eta lekuizenez aparte hitza ez da erabilia, baina zaharrek badute entzutea, eta baita olagizonena ere. Bestalde, bada auzune bat Elorregitik hurbil Ola izenekoa. Gure datuen arabera, XIX. mendearen erdi aldera ola handi bat egin ze han, martxan jarri ere egin ez zena, atzeratuta geratu baitzen, burdingitzako sistimak zeharo aldatu ziren-eta sasoi hartan.
2. ola. (a). adberbioa. OLAN (EIB.). Honela, horrela.   Así. Ola ezin dda bizi. ola dalakuan. Ik. ala dalakúan. ola ta ola. (c). esapidea. Solaskideak azalpena ezaguna duenean erabiltzen den laburpen formula. Eta etorri jatan esanez ola ta ola zerela etxian eta ia joango nitzan laguntzera. ola(n) dok ala!. interjekzioa. OLA. Zer uste duzue zuek!? Ze mutillak! Olan dok ala! Lenago ura eruan zenduen da oin gatza nai dozue? (SM Ezten). olaxe ba! (gure kontuak). esapidea. "Batez ere, zaharrek hitz egitean, isiluneren bat dagoenean edo betegarritzat esaten dute." (Lar Antz).
ola obe. (b). esapidea. Modu horretara hobe. Baita: barik obe, artuta obe, etzanda obe… Jan barik ondo ibiliko ga, baiña janda obe.
3. ola!. 1. ola!. (a). interjekzioa. Hola! Ola, ze moduz zabizte? Agur formularik erabiliena. Kaixo ere oso esana izan da, baina gizonezkoen lagunartean ia bakarrik. Orain kaixo eremu guztietara zabaltzen ari da. 2. ola!. (c). interjekzioa. Harridura espresioa honelakoetan:.
olagízon, olagizóna. (d). izena. Olako langilea.   Ferrón. Ik. ola.