Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
mokólo, -a
morál
mokólo, -a, mokolúa, -ía. (a). adjektiboa. Ergela.   Bobo, -a, insustancial. Ixilik egon ari mokoluoi alakuoi./ Etxonat entenditzen ain mokolua zela izan leiken. Agian garai baten "mongólico" zentzua izango zuen, gaur ez duena. Inguruko herrietako batzuek bergararrei "mokoluak" deitu ohi diete, burla gisa. Ik. inúzente.
mókor, mokórra. (c). izena. Cadera. Klinikan dago mokorra apurtuta. Ik. ijera.
mókordo, mókordua. (b). izena. Pedazo de excremento, generalmente duro y redondeado. Egundoko mokordua zeuan sukalde erdixan. Sin. kakámokordo.
mokotz, mokotza. izena. (Aramaio) Karapaixoa. Ik. karápaixo.
mokózorrotz, mokózorrotza. (d). izena. Mokoa zorrotza duena.   De pico afilado. Gure amak eta sarrittan e “oillar mokózorrotza dok ori” burrukarixa ero baldin bazan. Don.
moldáu. MOLDATU. Sin. moldau, moldau.
mólde. 1. mólde, móldia. (b). izena. Maña, destreza. Eztauka eskulanetarako bape moldeik./ Badoia lan berrixai moldia artuz. Zerbaiti MOLDIA ARTU. 2. mólde, móldia. (c). izena. Molde. Moldeko ogixa gozua da.
moldékaitz, moldekáitza. (b). adjektiboa. MOLDÁKAITZ. Molde gutxikoa, baldarra zerbaitetarako.   Desmañado, -a, torpe. Etxuat sekula ikusi i baiño moldekaitzagoik dantzan. Sin. trákets, baldar, aldrebes.
moldiatzaille, moldiatzaillia. izena. (Eibar) "Fundiziñuan moldiatzen biharra egitten dabena.   Moldeador." (SB Eibetno).
moldiau. "Moldia prestau.   Moldear." (SB Eibetno)
molestau. (a). da-du aditza. Molestar. molestauta. (c). adberbioa. Minduta. Tia oso molestauta dago bisitatzera ez galako joaten.
móltso. 1. moltso, moltsúa. (b). izena. Pila, pilatxoa.   Montón más o menos grande de hierba, paja, humo, gente, etc. Botaixozu txalai bedar moltso bat./ Egundoko ke-moltsuak agiri die Basalgo aldian./ Jente-moltso bat zeukan txarlatanak inguruan. Ik. ota-móltso.
ontzi-moltso
© Jaione Isazelaia
2. moltso, moltsúa. (c). izena. ONTZI-MOLTSO, ONTZI-MOLTSÚA. Estropajo, trapo de fregar. Moltsuakin sukalde guztia pasau neban.
moltsótu. 1. moltsótu. (c). du aditza. Moltsoak egin.   Hacer montoncitos. Eskubariakin moltsotu neban sekula-bedarra. 2. moltsotu. (c). du aditza. Pilatu.   Aglomerarse. Jente guztia ataixan moltsotu zan, atiak itxita eren da.
mómentu, mómentua. (a). izena. Momento. mómentuan. adberbioa. 1. mómentuan. adberbioa. Berehala. Arekin gauzak momentuan egin biar izaten die. 2. mómentuan. Une honetan. Momentuan ezin dotsut erantzun. Nausixakin berba ein biot.
momórro. MAMÁRRO.
momorrua
© Gorka Ortega
1. momorro, momorrúa. (b). izena. MAMARRO, -U. Zomorroa. Insecto, bicho, gusano, oruga. Ortuko gauziai gero ta momorro geixao eitte jako. Oso generikoa da. Ik. éltxar, koko. 2. momorro, momorrua. izena. (Eibar) MAMARRO (EIB.). "El coco.   Umiak bildurtzeko erabiltzen dan pertsonajia. Ixildu zaitez, mamarrua dator bestela." (SB Eibetno). Sin. mozorro.
móna, mónia. (c). izena. Pelotan MONIAKIN JOKATZIA lehenengo sakean pelota gelditu eta bigarrenean joteari esaten zaio. Pelota oso bizia denean egin ohi da, batik bat, "barruka" eta umeen artean.
monágillo, monágillua. (a). izena. Meza laguntzailea.   Monaguillo. Sin. akólitto.
Mondráue. (a). toponimoa. MONDRAU (LEIN.), MONDRA. Arrasate. Ezizenetan azentua lehenengoan: «Móndraue». Herri honetakoei mondráuetar esan ohi zaie Bergaran aspaldian, baina adinekoek mondraar ere badiote. Sasoe batian or móndraarrak, majadero pillia, dana erromeixa leku danetan burrukia euken arek e. Geiztuak zien. Ben.
montxor, montxorra. (d). Etxe berri bati teilatua ematen zaionean igeltseroek eta jabeek egin ohi duten afaria. Sin. ostroko, teillatu-afári.
móño, móñua. (a). izena. Moño.