Hiztegia
minsor, minsórra. (d). izena. Dolor poco agudo pero constante, sordo. Estomaguan minsorra sentitzen dot joan dan egunetan.
mintei, mintéixa. (c). izena. MITTEI, MUTEI, MUNTEI.. Mintegia. Semillero. Azixa ereitten da minteixan da gero landarak beste leku batera aldatzen die. Sin. bibero. Ik. semíllara. Auntza dabillen minteixa eta andriak gobernautako errixa bixak gaizki. (d). esaera. Esaera arkoia. Gure amak (Klem.) dino Antzuolako andre batek esan ohi zuela.
mintz, míntza. (c). izena. Membrana que envuelve al huevo, a la castaña, etc. Gaztaiñak, mintza kendu ezian, mikatz samarrak jartzen die.
Ik. sur-míntz.
1. miñ. 1. míñ, míña. (a). izena. Daño, dolor.
Min daukanak ai esaten dau. esaera. (Lar Antz). miñ artu. (a). du aditza. Hacerse daño. Miñ artu dot belaunian.
miñ emun. (a). dio aditza. Causar daño. Zapatiak miñ emuten dost. Erdararen eraginez "Miñ eiñ" entzuten da gero eta gehiago.
2. miñ. 1. míñ, míña. (a). izena. MIIÑ. Mihina. Lengua. Granua daukat miñian./ Auraxe i zan urkamendixa; zela miiña paparrian bera etara-ban. Hil. (AA BergEus, 330. o.) Oso adinekoek MII Ik. mingáiñ. mín garbíko, mín garbikúa. (c). izenlaguna. Maldiziorik botatzen ez duena. Bienhablado. Karreterua izan arren min garbikua zan. Ant. miñ zikiñeko. Ant. ao zatarréko, mín zatarréko. min garbixa euki. esapidea. Ser bienhablado. Eztauka oso min garbixa.
mín púntan éuki. (b). esapidea. Ia gogoratuan gauza bat. Min puntan daukat zure izena, baiña etxat etortzen. komentario 1 mín púntatik kéndu. (b). esapidea. Norbera esatear dagoena besteak esan. Neuk pe oixe esan bia neban. Min puntatik kendu dostazu. Sin. aotik kendu. min zatarraña euki, min zikiña euki. esapidea. Ser malhablado. Min zatarra euki arren gaitzik bareko personia da. mín zatarréko, mín zatarrekúa. (c). izenlaguna. MIN ZIKIÑÉKO. Malhablado. Familixa guztia die min zatarrekuak. Sin. ao zatarréko. Ant. mín garbíko. mín zuríko, mín zurikúa. (c). izenlaguna. Hizketan leuna. Meloso en el hablar. Leuna ero zera danian, min zurikua. Klem. Zenbaitetan faltsoa, zurikeriazko berbetaduna.
2. míñ, míña. (c). izena. Mihina. Badajo, tanto de campana o cencerro como de reloj de pared. Guk miña esaten dotsau, olako. onetxen moduko zer bat, uelakin barruan lotuta egoten da, taka, taka, taka, arek joten dau. Luis.
3. míñ, míña. (c). Lengüeta.
miradóre, miradoría. (b). izena. Zenbait kale-etxetan egoten den begiraleku kanpoaldera aldera irtena. Mirador. Miradoria dagon etxera enitzake jungo ezta ezeaitti be. Beti kristalak arrapau ezindda, eskoboia lotu zera, trapua, ta arek goixak garbittu eziñ. Aniz.
míra eiñ. (d). esapidea. Harritu. Lenao —oiñ eztok bape miraik eitten baiña— bat baldin bazeuan estaduan: “Bai, ezkondu zittuan, baiña lotsagarri”. Don. Gutxi entzuna.
komentario 1 miria iritzi. esapidea. "Harrigarria iruditu; extrañarse, asombrarse. Miria irizten jat Iñaxi ez etortzia gurea./ Kafia egunero artzen oittuta nenguan eta oiñ eztotenian artzen miria irizten jat." . (Lar Antz).
komentario 1
miripilixu, miripilixua. izena. (Antzuola) "Tontakeriei, edo ez duenari garrantzia ematea. Ori da miripilixua dabitzuna./ Miripilixua ueri dabitzu ezer ez eitteko." (Lar Antz)
komentario 1
mirrínddu. (c). da aditza. Mirrin bihurtu. Hacerse esmirriado, enflaquecer. Gripiakin asko mirrinddu zan mutikua.
mírriñ, mirríña. (c). adjektiboa. Endeble, raquítico, -a, esmirriado, -a. Txikittan mirriñ askua izan ziñan zeu be./ Arpegi mirriña daukazu. Aurpegiaz, batik bat.
míru. 1. miru, mirúa. (b). izena. milvus milvus. Milano. Miruak sarri ibiltzen zien zeruan bueltaka, txitan bat nun arrapauko. Hemengo hegazti harrapari ezagunena. Don.k dio nabarrari MIRU deitzen zaiola soilik, eta zurixkari MIRUZURI. Sin. buztan-urkilla, abendu (Eib.). Sin. miru-urkilla. Ik. abéndu. 2. miru, mirúa. (c). izena. Hegazti harrapariei orokorrean ematen zaien izena. Ave rapaz. Sin. txitxalapur, árrai.
mirubuztan. 1. mirúbuztan, mirúbuztana. (d). (Leintz, Oñati) "Señal en forma de horquilla en la punta de la oreja de las ovejas." (Izag Oñ). Sin. urkúllu.
2. mirubuztan, mirubuztana. (d). izena. Zurginen elkarketa mota bat. "Cola de milano". komentario 1 Ik. kolamílano. 3. mirubuztan, mirubuztana. izena. (Eibar) Surco en forma de cola de milano. (Damasquinado).
