Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
mátraka
maupiri
mátraka. komentario 1
neskatilla matrakia
© Josu Okina
1. mátraka. (b). izena. Neskatila bihurri eta geldi egon ezin dena.   Se dice de las chicas revoltosas. Len formala zan baiña matraka majua eindda dago./ Ume denporia? Matraka galantak giñala, amen, eskolan. Eli.
neskatilla matrakia
© Josu Okina
2. matraka, matrakia. izena. (Leintz) Bihorrak-eta uxatzeko erabiltzen den trastea.   Carraca. Ik. kárraka.
mátrakakerixa, mátrakakerixia. (c). izena. Matrakaren ekintzak. Baiña guk matrakakerixak an be aundi-aundi-aundixak ein giñuzen. Eli. Azen.: matrakakeríxa, -ía ere bai.
matrákau. (d). du aditza. Jipoitu.   Maltratar, golpear a alguien. Ik. mangáu.
matriz, matríza. (c). izena. Matriz. Ik. umétoki.
mátxar. 1. matxar, matxárra. (d). adjektiboa. Defectuoso, -a, deforme, de mala calidad. Bastante matxarrak dare aurten tomatiak. 2. matxar, matxárra. (d). adjektiboa. (Leintz) Txikia, kaskarra. 3. matxar, matxárra. (c). izena. ARTAMÁTXAR. Artaleak falta zaizkion artaburua.   Mazorca de maíz defectuosa. Matxarrak txalei emuten jakue. Sin. artákaskar, artámatxar.
mátxet, matxéta. (d). izena. Machete. Bayoneta de fusil, en la cita. Mátxetak, kutxilluak ez, matxetak. Da matxetak eukan kanala, da kanal aretaraiñok sartu ezkerok, ba aura, enbenenau eitte i zan personia. Ben. Ik. baióneta.
matxienbrautako olak
© Jaione Isazelaia
matxienbra, matxienbria. (c). izena. Egurrak elkar josteko erabiltzen den sistema. Ohol bati kanala ateratzen zaio eta besteari kanal horren neurriko irtenunea. Irtenunea kanalean sartzen denean, kola eman eta ez dira askatzen.   Machiembra. komentario 1
matxienbratzeko zepillua
© Jaione Isazelaia
matxienbradora, matxienbradoria. (c). izena. Matxienbra ateratzeko makina.   Machiembradora.
matxienbrautako olak
© Jaione Isazelaia
matxienbrau, matxiénbrau. (c). aditza. Irtenunea duen ohola kanala duenean sartu. Baita, horretarako oholak prestatu.   Machiembrar. Gero ailleatzen zanian obria eitteko sasoia, matxienbrau. Lar. Sin. arremetu.
matxingarratza
© Jaione Isazelaia
matxíngarratz, matxíngarratza. (c). izena. . rumex acetosa. Acedera. Lehengo neska-mutikoek hartu eta haginkatu egiten zuten, belar honen gustu garratza dastatzeko. Oso zuztar sendoa dute eta arrak eta emeak izan daitezke. Sin. bedar gárratz.
matxíngorri, matxíngorrixa. (b). izena. MATXINGORRINGO, MARIGORRINGO. Amona mantalgorri.   Mariquita, solitaña. Matxingorrin, gorrin gorringo, biar zer egingo? Klem. Zera kantatzen zaio hegan egin dezan: Matxingorrin, gorrin gorringo, biar zer egingo? Klem.
matxinsalto
©
matxínsalto, matxínsaltua. (a). izena. Saltamontes. Sin. saltamatxin. (Eib.).
matxiñ, matxíña. (d). izena. (Oñati) "El mazo grande de hierro de las ferrerías antiguas." (Izag Oñ). komentario 1
matxiño. komentario 1 1. matxiño, matxiñua. izena. (Oñati) "Animal fuerte." (Izag Oñ) 2. matxíño, matxíñuak. izena. (Oñati) "Mote con el que se llama a los de Araoz." "Matxinokeixaak: dar palizas, etc." (Izag Oñ). 3. matxino, matxinua. izena. (Eibar) "Prensa de forja, martillo pilón." (SB Eibetno) komentario 1
matxo. Ik. pátxo.
matxóe, -i, matxóia. (c). izena. Refuerzo exterior, hecho de cemento o piedra, de una casa. Matxoia esate jako, len esan dotena, egur batekin baldin bada puntalau, eta matxoia da kuiñan itten dan pareta bat, berai, zapatia... Zimentua ondo artu ta ormia itte jako berai. Orduan da matxoia. Zapatia be esaten jako. Don. komentario 1 Sin. zapata.
mátxorra. 1. mátxorra, mátxorria. (d). izena. Umerik egiten ez duen aberea, behia, batik bat.   Machorra. Hembra estéril, aplicado sobre todo a las vacas. Biae edarra dok baiña etxakixat matxorria eztoskun urten biar./ Ekaiztua be esaten da izendakuai, jeneralian, baiña bestiai matxorria. Don. Emakumeez ere esaten omen da. Ik. matxórratu. 2. mátxorra, mátxorria. (d). adjektiboa. Gizon itxurako emakumea.   Mujer con aspecto masculino. (Iraingarria). Aiztak izenarren, bata señorita utsa ta bestia berriz matxorria.
matxórratu. (d). da aditza. Matxorra bihurtu.   Volverse estéril un animal (la vaca, mayormente). Beti umeske dagon moduan eta umeik ez. Beste bei batzui saltoka ibiltzen dienian, matxorratuta. Klem./ Matxorratu ein dda. Bei ekaiztutakua. Matxorratu ein ddok, ekaiztu ein ddok. Don. Emakumeaz ere bai. Azen: mátxorratu ere bai. Adibidean ikusten denez, beste behi batzuei saltoka hasten dira matxorratuta daudenean. Ik. ekáiztu.
maul, maula. adjektiboa. "Batez ere pertsona nagia, erraz bizi dena, ekimenik ez duena. Sin. aul, astaputz." (Lar Antz). komentario 1 Sin. ául.
máun, máuna. (d). izena. MAÓI, MAÓIA. Tela de mahón. Mauna izan da Bergako telia. Sin. ankiñ. maunézko, maunezkúa. (b). izenlaguna. De mahón. Maunezko prakan modukoik eztago lanerako./ Zein alkondara, maunezkua ala tergalezkua?