Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
larréleku
lástima
larréleku, larrélekua. (c). izena. Abereak larratzeko lekua. Larreleku ona da Urbixa. Ik. espárru.
lárri. 1. larri. (a). adberbioa. En apuros, apuradamente. Larri nabill lana akabau ezindda./ Diruz larri gabitz. lárri ártu. (c). esapidea. Ponerle en apuros. Galartzak larri artu eban Retegi. Sin. estu artu. lárri ibílli. (b). esapidea. Lo más seguro, me apostaría algo, a que. Larri ibilli gaur be Realak galtzen. Beraz: larri ibilli... -tzen. lárri tta éstu. (b). esapidea. Muy apuradamente. Larri tta estu zoian mutikua kalabazak notetan zittuala amai erakustera. larríxak émon. (c). esapidea. LARRITTASUNAK EMON. Ser presa del miedo, de la angustia. Frenuak apurtu jakon da larrixak emon zotsanian salto ein zeban autotik./ Guardazibillak atia jo zeben da larrittasunak emon zotsanian bere buruari ein zotsan tiro. Denborazkoetan, ia beti. 2. larri, larríxa. (b). adjektiboa. Angustioso, -a, apurado, -a. Momentu larrixak pasau zittuen batzuk ufalekin./ Izardi-larrixak urtetzen zostan. Ik. izardi-larri. 3. larri, larríxa. (c). adjektiboa. Xehearen kontrakoa.   Se usa en oposición a xehe: molido, hecho harina. Azkue lo define así: "Fragmento o pedacito mayor que el 'apur' y menor que el 'puska' o 'zati'". Bastante grabilla larrixa bota dabe basarriko bidian./ Artiriña larrixaua izaten da gariiriña baiño.
larriáldi, larrialdíxa. (c). izena. Osasunez edo diruz, batik bat, gaizki ibiltzen deneko aldia.   Mal momento, de dinero o salud, principalmente. Larrialdixak pa, osasun txarraldixa be bai, diruan problemak pe bai, tta gauza asko izan leikek. Estualdixa ba diru faltia geixao. Klem. Ik. estuáldi.
larrigúra, larriguría. (c). izena. Larritasuna, botagura, urdailetik datorren ondoeza.   Náuseas, arcadas, ganas de vomitar. Bazkalostian egundoko larriguria euki dot, estomagua oztuta ero. Sin. larrittasun. Ik. botagúra.
larrittásun. 1. larrittasun, larrittasúna. (b). izena. Angustia, congoja. Jangoikua beti emoten jabik estuasunian larrittasuna. "Laguntasuna" esan ordez. "Taketa"ren esaera. Pertsonai zelebre honek gauzak beti aldrebesko aldera esaten omen zituen. Ik. táket. larrittasúnak émon. Ik. larríxak émon. 2. larrittasun, larrittasúna. (c). izena. Náuseas, arcadas, ganas de vomitar. Ik. larrigúra.
larrittasúnak émon. Ik. larríxak émon.
larríttu. 1. larrittu. (a). da-du aditza. Apurar(se), angustiarse. Ori, daukan narruakin, ezta puxka bateaittik larrittuko. Ik. estutu. 2. larrittu, larrittúa. (c). izena. Estualdia, larrialdia.   Momento de angustia, de congoja. Azelakotxe larrittua artu giñuan umia plaian galdu jakunian./ Suspendiduta be eztau larrittu aundirik artzen. LARRITTUA ARTU, ia beti.
larrósa, larrosía. (a). izena. . Rosa centifolia. Arrosa.   Rosa, rosal LARROSIA BAI Eztao arantza bareko larrosaik. esaera. "Bizimoduan ez da dena erraza, latza da." (Lar Antz).
lártxo. (c). zenbatzailea. (Ubera) Larregitxo, gehiegitxo.   Demasiado (con matiz diminutivo). Uste juat arek lartxo dakixela. Sin. géitxo.
láru, larúe. (a). adjektiboa. (Leintz) Bergaran ORI esaten da, baina mondragoetarrekin harremanak dituztenek LARU ondo ezagutzen dute.   Amarillo en Arrasate y comarca. Mondraueko plazan patatiai ondo begiratzen jotsen: larúe, biar izeten juen, larúe. Klem.
laruka, larukie. (b). adjektiboa. (Leintz) Horixka. Sin. oríxka. Ik. ankálaru.
lasai. Ik. nasái.
laskittu. 1. laskittu. (d). du aditza. Igurtzi.
laskittu bat emoten
© Aitor Usobiaga
2. laskittu, laskittúa. (d). izena. Igurtzia.   Frotamiento, restregamiento. Iñok asunekin emondako laskittua ikusgarrixa ei dok... begira dauanandako./ Emoixon erropiai laskittu bat!
lastai, lastaixe. izena. (Leintz) Jergón. Sin. jergóe, -i, lastamarrara.
lastamarrara, lastamarraria. izena. (Eibar) Lastoz egindako koltxoia. Sin. lastai.
lastardatz, lastardatza. izena. (Eibar) Madero vertical en torno al cual se forman los montones de paja.
lástaxee, lástaxeia. (c). izena. LASTAXE. Xehetutako lastoa.   Paja triturada. Emoixezu ganauei lastaxeia pentsu puxkatekin.
lástazao, lástazaua. (d). izena. Garia ereiteari utzi zitzaion arte gauez bidetan argi egiteko zuzi bezala erabiltzen zen lasto azao edo sorta.   Gavilla de paja. Orduan etzan oin beste linterna, ta farola ta lastazaua izaten zan bideko argixa. Azen.: lastázao ere bai. Ik. azaoketa.
láster. (a). adberbioa. Pronto, enseguida. Karneta auan dogula ibilli biakou laster. Sin. áurki.
lástima. 1. lástima, lástimia. (a). izena. Lástima, pena. Lastimia da ainbeste jan alperrik galtzia. komentario 1 2. lástimia!. (b). interjekzioa. Lastima! Qué pena. Lastimia! Jakin izan baneu neuk ekarriko notsun Donostiatik./ Dana ain ondo gertauta ta, lastimia! Eurixa ein biar. 3. lástimia izan. (b). da esapidea. Ser una pena. Lastimia da ainbeste tomate ortuan alperrik galdu biarra./ Eitte zeban egualdixakin lastimia zan etxian gelditzia. lastimia emon. esapidea. Dar lástima. Eztosta bape lastimaik emoten, eta horrelakoak, entzun entzuten dira baina baliteke erdal kalkoak izatea, adinekoek, normalean, penaik emoten, baitiote. Ik. pena emon.