Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
jíra. 1. jíra, jíria. (b). izena. Fundamento, situación; poco o malo, generalmente. Etxe artako jiria ikustiak negarguría emote juan./ Diru barik, urriñ, kotxia aberixauta... Aura zuan jiria!/ Oinddio kotxia konpondu barik? Baiña ze jira dok au?/ Jira eskasa. San Inazio egunian guri etxakun gustau ango jiria. Fran.(AA BergEus, 346. o.). áu ézta jíria!. (b). esapidea. Esto no es fundamento. Ordubatak eta oinddio jaiki barik. Au ezta jiria! 2. jíra, jíria. (c). izena. Lana, ardura. Berak bakarrik eitteittu etxeko jira guztiak./ Ofizinistiak daroia taillerreko jira guztia./ Neska sasoekua be bazan, da arek sukaldia arenau ero, etxeko jiria eiñ. Hil./ Gizonak ezeben eitten orduan ezebe etxeko jiran. Mertz. NONGO jira. Etxeko jiria, batik bat. Goiko bi adieretan oso erabilia da hitza. Hiztegietan ez da agertu ohi. Ik. ganáu-jíra. 3. jíra, jíria. (d). izena. Entorno, alrededor. Etxe-jira guztia loraz beteta dauke. Gutxi erabilia; goikoaren modukoetan bakarrik. JÍRAN. Inguruan, bueltan. Sukaldian erdi-erdixan sua, da jiran, beian e, zulua, olako bat altura; danak jarteko, su aren jiran jarlekuak. Hil. Ik. errubéra, súpill, buélta. jíra ta búelta. 1. jira ta buelta. (b). adberbioa. Dando vueltas y más vueltas. Dantzan ibili giñan jira ta buelta gau guztia./ Or ibili jakun jira ta buelta nai zebana konsegidu zeban arte. 2. jira ta buelta. (c). Modu batera edo bestera, azken batean. Azkenian, jira ta buelta, diru mordua galdu zeben juizian./ Badakitt ze pasau bia daben; jira ta buelta, azkenian neuk ein biakoittut lan guztiak. Ik. jirámira, buélta.
jirámira, jirámirak. (d). izena. Jirabira, jira eta bueltak. Txokolatia artu ta jiramira batzuk iñ an eta bera. Sot. (AA BergEus). Ia galdua.
jiráu. 1. jirau. (b). da aditza. Moldatu, konpondu.   Arreglarse, amoldarse. Eztakitt ze moduz jirauko naizen bakarrik./ Alaxe, orduan ederki jiratzen giñan. Sot. Ik. manejau, moldau, arréglau, konpondu. 2. jiráu. (b). du aditza. Lortu, eskuratu.   Conseguir. Nundik andik jirau bizikleta bat eta goazen./ I, nundik jirau dok txaketa ori? Sin. zuzendu.