Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
fláuta
Fráixko
fláuta. 1. fláuta, fláutia. (b). izena. Flauta. Flautia joten ikasi dau. Ik. flot. txakurrán fláutia!. (b). interjekzioa. (arrunkeria.) TXAKURRAN BI(B)OLIÑA!. Un jamón con chorreras. «Txakurraren txilibitua», alegia. 2. fláuta, fláutia. (b). adjektiboa. Txorimaloa.   Bobo, de poco seso. Eztakitt personia zela izan leiken ain flautia.
fléma, flemía. (b). izena. Eztarrian sortzen den mukia.   Flema. Asko erre ezkero bixamonian flemia eukitzen da eztarrixan.
flojíau. (c). da aditza. Ahuldu materiale bat. Gaztaiña zarrei-tta be eitte jakuek kipulia, eta piñuai be bai. Flojiau, materiala ondatu, bastotu, eskaxtu ziero. Klem.
flojo, flójua. (b). adjektiboa. Flojo, -a.
flot. komentario 1 1. flot, flóta. (c). izena. . Sambucus nigra. Intxusa.  Sauco Sin. sakúta, salúparda, intxusa. Ik. máusa. 2. flot, flota. (d). Sastraka honen makilaz (barru hutsa du) egiten zen txistu modukoa, antzinako umeen jostailua. Etim.: "Flauta" (?)
foball, fobálla. (c). izena. (Eibar, Soraluze) FORJÁRI. Futbola. Hala deitzen diote oraindik adin puskateko plazentziar eta eibartarrek.   Fútbol. Así lo denominan todavía los eibarreses y placentinos de cierta edad. Gaztetan tertzeran jokatu najuan foballian./ Lengo foballa ta oingua total diferentiak dittuk. "Foot-ball" inglesez bezala idazten zen hasieran egunkarietan, eta hortik foballa. Gaur egun, fubola. Ik. réfere.
forjári, forjaríxa. izena. Forjador. Lengo forjarixak gizon indartsuak izaten zien.
forjan
© Iñaki Arana
forjáu. (c). izena. Burdina edota altzairuzko pieza bati, sutegian ondo berotu ondoren, mailuarekin nahi den forma eman.   Forjar. Onddio emen eongo ra piezan bat, forjeten notsena, gastauta eongo ra; kazua fundidue, da tak! tak! golpeka golpeka kazue forjetan notsan, Bix.
fórma. 1. forma, formía. (b). izena. Modua.   Forma, manera. Ori ezta gauzak eitteko formia. 2. forma, formía. (c). izena. La hostia consagrada. Ik. óstia.
fórmal. 1. formal, formála. (b). adjektiboa. Zintzoa.   Formal. Oso mutill formala da. 2. fórmal. (a). adberbioa. Zintzo.   Formal. Formal ibilli zaitte. Ik. gauza formálik. 3. fórmal. (c). adberbioa. Benetan.   En serio, de verdad.
formáldu. (a). da aditza. Zintzotu.   Volverse formal. Zuen mutikua ziero formalduta dago. Sin. zintzótu.
formalidáde, formalidadía. (b). izena. Formalidad, seriedad. Arrokerixa asko ta formalidade gutxi dago etxe ontan.
formóe, formóia. (a). izena. Formón. Ik. trintxa, zíntzel.
fot, fota. izena. (Eibar) "Clase de pan, bollo. Fota izaten zuan
fotografíxa, fotografixía. (a). izena. Fotografía. Sin. errétratu.
fotógrafo, fotógrafua. (a). izena. Fotógrafo. Sin. erretratísta.
frabika. Ik. fábrika.
fráille. (Elosu) PRÁILE (ELOS., OS.). 1. fraille, fraillía. (a). izena. PRÁILE (ELOS., OS.). Fraile. Ori neuri Gomozkortako prailiak neuri esana. Prailian dozenia amairu. (c). esaera. (Eibar) "Neurria baino gehiago hartzeko (edo emateko) prest daudenei buruz esan ohi da. Fraileen dozena hamabikoa izan beharrean hamairukoa omen da. Fraile-katilua ere ohizkoa baino handiagoa izaten da" Emoixozu apur bat geixago, badakizu, fraillien dozenia, amairu. 2. fraille, fraillía. (c). adjektiboa. Ekintza baino berriketa gehiago dutenei esaten zaie despektiboki. Eztok txarra, baiña fraille samarra.
fraille-berbeta, fraille berbetia. (c). Hitz jario handia, baina ezer gutxi esaten duena. Gaztetxekuok udaletxera juan gaittuk zerbaitt konpontzera, baiña fraille-berbetia besterik etxuau entzun. (TSE Berb).
fraille-kátillu, fraille-kátillua. (d). izena. (Eibar) Katillu haundia. Fraille-katilluan kafia ta esnia zopekin, aren barau austia. (Etxba Eib). Sin. jesús-kátillu.