Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
erréuma bédar
erríko
erreuma bedarra
© Jaione Isazelaia
erréuma bédar, erréuma bedárra. (d). izena. . Agave americana. Pita. Izenak adierazten duen bezala, erreuma sendatzeko oso ona ei da landare hau, eta baita kukurruku eztula biguntzeko ere.
erréus, erréusa. (c). adjektiboa. Akatsen bat duen pertsona edo gauza. Labadoria erosi giñuan baiña erreusa./ Tomate erdixak inguru erreusak die aurten. Tailerretan "pieza erreusak" esaten zaie atzera botatakoei.
erré-úsaiñ, erré-úsaiña. (b). izena. Olor a quemado. Sukaldera sartu orduko sentidu neban erre-usaiña.
érrez. 1. errez. (a). adberbioa. Fácil. Errez irabazi zotsan. Sin. samur. errezéra. (b). adberbioa. A lo fácil. Emen danok errezera joten dou. Sin. samurréra. 2. errez, erréza. (a). adjektiboa. Fácil. Eztauka bizimodu erreza. Sin. samúrra. Ik. fázill.
errézau. (a). du aditza. Rezar.
errézela, errézelia. (d). Leihoko kortina. Ia galdua.
errezélau. (c). du aditza. Recelar, sospechar. Zuen aitta ezta tontua ta oiñezkero ze gaitz daukan errezelauta dago./ Eztakitt, baiña uste dot zure andriak gure artekua errezelatzen dabela.
errézelu, -o, errézelua. (c). izena. Recelo, sospecha. Baneukan aura gizurretan zebillen errezelua./ Mutil orren errezelua zeuken. ZEREN errezelua. errezelu txarrak eindda egon. (c). esapidea. Susmo txarrak izan. Aspaldian bisittatzera joan ez galako errezelu txarrak eindda dago tia Maria. Ik. júzgu txárrak éindda égon.
errézeta, errézetia. (b). izena. Receta.
errezil sagar. Ik. errége ságar.
errezoe. Ik. arrazóe, -i.
erreztásun, erreztasúna. (b). izena. Facilidad.
erréztu. (b). da-du aditza. Errazago bihurtu. Lanak erreztu naixan erosi dabe tratoria. Sin. samúrtu.
errézu, errezúa. (b). izena. Rezo. Errezu luzia ta bazkai motza etxe aretan.
érri, erríxa. (a). izena. Pueblo. erri batekuak izan. (c). esapidea. Antzerakoak izan.   Tal para cual, "Dios los cría y ellos se juntan". Bixak pe orrek erri batekuak. Erdalgaiztoan ere entzun ohi da: "Esos todos son erribatekos".
erríal, erriála. (b). izena. ERRÍEL. Pezeta laurdena; 25 zentimoko txanpona.   Real. Milla errial pagau dou afaixa./ Ainbeste duket ainbeste erriel. Don. 1955 inguruan ezkutatu ziren. Gure aittajauna-amandreek errialetan eta durotan kontatzen zuten. amar errialéko, amar errialekúa. (d). 10 erreal, Gure mutikotan bazien oinddio amar errialekuak. Azkenak 1960 inguruan ezkutatu ziren. erríalbíko, erríalbíkua. (c). izena. Moneda de dos reales. Errialbikuak erdixan zulua eukitze zeban. Azkenak 1970 aldera ezkutatu ziren.
erri-báso, erri-basúa. (c). izena. Udalerriaren basoa.   Bosque comunal; municipal en nuestra comarca. Aintziñan sarri izate zittuan errematak; esate baterako erri-basotako egurrak subastan ero errematian urtetze juan. Klem./ Orrek zien, gure Basoberrittik errekaraiño erri-lurrak, gero gure Basoberrittik —Gomozkortan piñurixok badare ba Txantxetaitzeraiño— onek pe erri-basuak. Ori dana erri-basua ei zan. Ta gero erri-basuak saltzia pentsau ebenian neurrira eiñ i zittuen. Hil. Ik. errí-lur.
errí-béi, errí-béixa. (d). izena. Ik. basábei.
erriel. Ik. erríal.
erri-íri, erri-iríxa. (d). izena. Idi klase gorri-gorria.   Buey pirenaico. Gure aittak eukitzen zittuan, erri-irixak esaten otsen, gorri-gorrixak, edarrak. Ben.