Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
edur-siku
égazti
edur-siku, edur-sikua. (c). Edur lehorra. Ik. edur-píkor.
edurtia
© Aitor Usobiaga
edurtia
© Asier Sarasua
édurte, édurtia. (b). izena. Edurra zuri dagoen aldia.   Temporada más o menos larga de nieve. Amabost eguneko edurtia ein zeban eneruan./ Azkenengo edurtian apurtu zuan arbola ori. Ik. áizete, éuritte, ízozte, síkute.
edurte(g)i. Ik. edurzúlo.
édurtza, édurtzia. (c). izena. Edur handia.   Nieve en abundancia, lugar con mucha nieve. Gorlan izan gaittun; an jaon edurtzia.
edúr-ur, edur-úra. (b). izena. Aguanieve. Atzo illuntzian edur-ura asten zeban.
edur-úrte, edur-urtía. (c). izena. Año de nieves. Edur-urte aundixa izan zan iezkua. Edur urte, gari urte. esaera. IXKUR-URTE, EDUR-URTE. Ixkur-urte, edur-urte. (c). esaera. EDUR URTE, GARI URTE.
edurzulua
© Ezezaguna
edurzúlo, edurzulúa. (d). izena. EDURTEGI. XVII-XIX mendeetan elurra gordetzeko leku altuetan egiten ziren harrizko tegiak. Izotza medikuntzarako eta edari freskagarritarako erabiltzen zen, batik bat.   Depósito hecho de piedra que se construía entre los siglos XVI-XIX para conservar la nieve que luego se utilizaba sobre todo para refrescos y usos médicos. Elusun zan Bergako edurzulua./ Gisasolakuak zittuen edurteixak Ixu gaiñian. (Etxba Eib) Plazentziako baserririk altuenetarikoa da «Edurdungua», eta Elosuko Labeaga-ri (Labia) «Nebera» deitzen zaio. Ahozko erreferentzietan nebera jaso dugu ia bakarrik. Sin. nébera.
eetxi. Ik. erétxi.
egabéra. 1. egabera, egabería. (b). izena. vanellus vanellus. Neguko paseko txoria. Avefría Egabera bandaría jatxi da zelaixan. Esaerak dio Holandako erreginarentzat izaten zirela hegaberaren lehenengo arrautzak. Aitari entzuna. Sin. azpízuri. 2. egabera, egabería. (b). izena. (Angiozar) Delichon urbica. Enara.   Golondrina Ik. golóndrina.
egabera baltz, egabera baltza. (b). izena. (Angiozar) Apus apus. Beltxijoia, enara beltza.   Vencejo. Sin. abijói, beltxijóe.
egabillara. Ik. gabillára.
égal. 1. egal, egála. (d). izena. Alero del tejado, alféizar de la ventana, etc. Etxian egala jausi tta umia arrapau dau azpixan./ Jaikitzerakuan maixan egala jo dau mutikuak. Gutxi erabilia. Hizkuntz-sen handia dutenei entzuten zaie gauza irtenak eta eraikuntzen boladuak izendatzeko. Ik. mendi-égal, boláu. 2. egal, egála. (d). izena. Izterraren kanpoko partea. Ik. iztárgoen, txarri-égal.
egaletako zulo, egaletako zulua. (d). izena. Txondorrari goialdean egiten zaizkion zuloak bizitasuna emateko. Zulo orrei egaletako zuluek esate gontxen. Mateo. Ik. ondozulo.
égara, égaria. (c). izena. Hegan egiteko era.   Manera de volar, vuelo. Oso egara dotoria dauka arrai-farduak. Ik. égaran.
égaran. (a). du adberbioa. EIÑ. Hegan.   Volando. Egaran eitten daben guztiai botatzen dotse tirua.
egaratzeko gertu
© Gorka Ortega
égaratu. (c). da aditza. Hegan hasi.   Echar a volar. También empezar a volar los pajaritos del nido. Anka ondotik egaratu jatan oillagorra ta ezin izan notsan tiratu./ Txori-apixia nekixen zazpi txorikumakin baiña akordau orduko egaratu zien. Azen.: egarátu ere bai.
egarbéra, egarbería. (c). adjektiboa. Erraz egarritzen dena.   Propenso, -a a tener sed. Gure txikixa oso egarberia ta izarperia da.
egárri, egarríxa. (a). izena. Sed. beixak txala ein barrittan baiño egarri aundixaua. (c). esapidea. Egarri handia. egarríxak égon. (a). aditza. Estar sediento. Egarrixak zarete, ala? . egarrixak estu artu. esapidea. (Eibar) "Ardozalea izan. Pelotari ona zan; bakarrik egarriak artzen eban estu: ez emengo uran egarriak, Riojakuak baiño. egarríxak íttota égon. esapidea. Estar muerto de sed. Egarrixak ittota nago ta etaraidazu ura.
egarríttu. 1. egarrittu. (b). da aditza. Egarria sentitu.   Tener sed. Egarritzen zanerako eruaizu ura./ Egarrittuta etorri da. 2. egarrittu. (c). du aditza. Egarria eragin. Urdaiazpikuak asko egarritzen dau.
egaztára. 1. egaztara, egaztaría. (c). izena. Vuelo, forma de volar, en general. Oso egaztara mantsua dauka miruak. 2. egaztara, egaztaría. (c). izena. Hegaztada, hegaldia. Hegaldi azkarra eta zaratatsua denean, batik bat.   Espacio que se vuela de una sola vez, generalmente vuelo rápido y ruidoso. Nere aurretik egundoko egaztadia jo jostan oillagorrak./ Oillua egaztara baten intxaur adarrareraiño joan zuan.