Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
edar
edózer
edar. Ik. éder.
edare. Ik. edáde.
edarki. Ik. éder, edérki.
edarria
© admin
édarra, édarria. (d). izena. ERRÁDA. erráda. Ipurdia baino ahoa estuago duen ontzia, ura ekartzeko erabili ohi zena.   Herrada. Ostian eskutarako ura edarran; edarria. Ipurdira zabala ta gora estutu eitte zan. Metro erdi bat altura, ta buruan e andrakumiak eta eruateko, formia, gora estutu zela eitte zeban beian pixua zera zaintzeko. Nik betik zinka o ola ezautuittut. Egongo zien edarrak e, ikusittut kobrezkuak pe bai. Don. Zinkazkoak edo portzelanazkoak izan ohi ziren gehienak eta buruan eramaten ziren sorkixa (edo solkixa) bigungarritzat ipinita. Latoizko ustaiz inguratutako zurezkoak ere baziren. Ik. sórki.
edarto. Ik. éder, edérto.
éde, edía. (d). izena. ÉRA, ÉRE. Uztarriaren larruzko uhala.   Correa del yugo Bultza eixok beixai, edia ankiakin zapalduta jaukak eta. Bitxia da aldaerek azentua leku desberdinean izatea: edía, éria. Ik. burtéra, -e, uel. eria baiño zaillago. (c). esapidea. (Oñati) Hedea baino zailagoa.   "Más duro, curtido (persona) que la correa del yugo." (Izag Oñ)
éder. 1. eder, edérra. (a). adjektiboa. EDAR. Hermoso, -a. Mutill ederra zan. EDAR ere bai, eta agian gehiago. Eratorriak ere bietara, guk gehienak eder-ekin jarri baditugu ere. Bada EARRA esaten duenik ere. edérra sakátu. (b). esapidea. EDERRA SARTU. Ziria sartu.   Engañar, meter gato por liebre. Ederra sakatu zotsen ari be: sekulako gangia ein zebalakuan akziñuak merke erositta, ta gero bape balio ez. ederra(k) artu. (b). esapidea. Recibir (un) golpe(s). Ondarruatik ederrak artuta etorri i da arroputz ori./ Ederra artu neban bizikletatik jausitta. ederra(k) eiñ. esapidea. Hacer (una) faena(s). Ederra ein zostazun atzo: nere antiajuak poltsan eruan. ederra(k) emon. (b). esapidea. Dar (un) golpe(s). Realekuei ederrak emon zotsen atzo. 2. eder, éderra. izen propioa. (Eibar) "Txispabako eskupetia" (SB Eibetno). Azen.: éder.
edergárri, edergárrixa. (d). izena. Apaingarria, apainduria.   Adorno, alhaja. Emakume batzuk edergarri zaliak die. Oso adinekoek bakarrik.
edérki. (a). adberbioa. EDARKI. Oso ongi.   Muy bien. Ederki ibilli giñan mendixan. Sin. edérto.
ederra sakatu. (c). esapidea. Engañar, tomar el pelo, timar. Ederra sakatu zoskuen Portugalen wiskixakin./ Ederra sakatu dotsue kotxiakin.
ederráldi, ederraldíxa. (c). izena. Zerbait edo norbait ederra dagoeneko aldia. Patatiak udaberrixan euki zeban ederraldi bat, baiña laster arrapau zeban gorriñak.
edertásun, edertasúna. (b). izena. Hermosura, belleza. Edertasuna ezta naikua, burua be bia da./ Tomate saillian izan naiz eta aura da edertasuna: bakoitzak ogeiña ale izangoittu. Bigarren esaldian aura da ermosuria ere entzun daiteke. Ik. ermosúra.
edérto. (b). adberbioa. EDÁRTO. Ederki.   Muy bien. Ederto bizi aiz i. Mendebal aldera gehiago. Sin. edérki.
edértu. (b). da-du aditza. Eder bihurtu.   Embellecer(se). Aspaldixan edertu ein dda./ Etxe aurria edertu dabe.
ederzále, ederzalía. (c). adjektiboa. Gauza ederren zalea. Ederzalia zonan da azkenian golfua artu jonan galanta. Neska edo mutil ederren zalea, batik bat.
edo. Ik. ero.
edózeiñ. 1. edózeiñ. (a). izenordaina. ERÓZEIÑ. Edonor.   Cualquiera Edozeiñ ezta gauza basuan lan eitteko. 2. edózeiñ. (a). izenlaguna. ERÓZEIÑ. Cualquiera. Edozein etxetan dago telefonua.
edozéla. (c). adberbioa. EROZÉLA. Nolanahi.   De cualquier manera. Arek edozela etarako leuke bizimodua./ Retegik edozela joten dau pelotia. Testuinguru batzuetan "de mala manera" esan nahi du. Bazkaldu, sukaldia edozela laga, ta kalera berriro./ Ze uste dozu, edozela egin leizkela esamiñak, ala? Sin. edozetára, nólanai. edozéla be. (c). juntagailua. EROZÉLA BE. Edozein modutan ere, nolanahi ere.   De todas maneras, de cualquier manera. Akerra saltsan ipiñi ei zeben, baiña edozela be etzan kuriosua egongo. Sin. edozetara be, nóla ta nái be.
edozeláko, edozelakúa. (c). izenlaguna. EROZELÁKO. Edozein modutakoa, nolanahikoa.   De cualquier clase, corriente, ordinario. Ez pentsau orrek edozelako bodia eingo dabenik./ Etaraidazu ardaua, markakua ero edozelakua. Sin. nólanaiko.
edozénbat. (b). zenbatzailea. EROZÉNBAT. Nahi hainbat, ugari.   En abundancia. Orrek edozenbat diru baiña osasuna falta./ Eztagola anborraiñik? Joan Uberara ta edozenbat ikusikok.