Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
dultzakéixa
ebai
dultzakéixa, dultzakeixía. (d). izena. . Gerezi mota bat. Ik. kéixa.
dúltze. 1. dúltze, dúltzia. (b). adjektiboa. Dulce. Menbrilo au oso dultzia dago./ Dultzegixa dago pastela. Gozok, bi zentzu dituenez, testuinguruak edo esaldikerak argitzen du esanahia. Ik. gozo. 2. dultze, dultzia(k). izena. Gozokia(k).   Dulce(s). Zela gustatzen jakon dultziak. Ik. gozo.
dultziña. Ik. dúltzaiña.
dunbia
© Jaione Isazelaia
dúnba, dúnbia. (b). izena. Intxarri handia.   Cencerro grande. Gabaz entzuten da zaldixen dunba-otsa./ Dunbia aundixa da, dunbia ba puxkat tripia, ta muturra estua eukitzen dabena. Luis. Ik. árran, íntxarri.
dunba bédar, dunba bedárra. (d). izena. . Rhinantus mediterraneus. Bere dunba formatik hartzen du izena. Ik. kanpai bédar.
dundurixo. Ik. dulduríxo.
dúrdula. (Eibar) DURDURA (EIB.). 1. dúrdula, dúrdulia. (c). izena. DURDURA. Turdus pilaris. Zorzal real. Neskatila pinpirinez esaten da: Emen dator gure durdulia. 2. dúrdula, dúrdulia. (Eibar) Turdus viscivorus. Zorzal charlo.   Karraztarroa. Durdulia agertzen da keixara umiak azten dagonian. (Etxba Eib). Sin. paseko zagaztarro, zagáztarro.
durduri. adberbioa. (Aramaio) Urduri. Ori benetan dau durduri. (Orm Aram)
dúro, dúrua. (b). izena. Bost pezeta, eta bost pezetako txanpona.   Duro. Sin. ogerleko.
dxuu. onomatopeia. (Eibar) "Movimiento rápido: de golpeo, de corte, de lanzamiento." (SB Eibetno).
dxx. onomatopeia. "Sonido de la arena al caer, o de cualquier otra cosa que cae o fluye." (SB Eibetno)
dza. onomatopeia. "Movimiento rápido; insertar o meter alguna cosa." (SB Eibetno)
dzi. onomatopeia. "Azkartasuna, abixadia." (SB Eibetno)
dzunba. onomatopeia. (Eibar) "Ruido al saltar al agua." (SB Eibetno).
dzza-dzaa. onomatopeia. "Ruido de los pies al pisar nieve blanda. Ha za edurtzia bota ebana, dzaa-dzaa ibili giñan batetik bestera" (SB Eibetno).
1. e. 1. e. (a). interjekzioa. Exclamación que sirve para llamar la atención, advertir, etc. Kontuz orrekin, e! 2. e. (a). interjekzioa. Expresión con entonación interrogativa; sirve para buscar confirmación de lo expresado anteriormente (Orotariko Hiztegia). Atzo majo ibilli ziñaten dantzan, e. 3. e. (a). interjekzioa. Solaskideak esandakoa ez dela ulertu adierazten duen galderazko esklamazioa. 4. e. (a). Muletilla que se usa para tomarse un descanso en el discurso. Erle-batzia, ai danez e, kapela aundi bat jantzi, orrek len zeak zien ba, kapela beltzak... Hil./ Aitteiñarreba. Eztok asko esaten e, baiña olaxe erabiltzen dok. Don. Hitzetik hortzera erabilia.
2. e. Ik. ere.
ebági. aditza. EBÁI. Aditza denean EBÁI entzun ohi da ia beti, baina izena denean EBÁGI zein EBÁI, biak esan ohi dira. 1. ebági. (a). du aditza. EBÁI. Ebaki.   Cortar. Karnazero barrixak oso ondo mozten dau okelia. Uberan, infinitiboa berdina den arren, ebaten, ebatera esaten da. Ik. ébate, móztu. 2. ebagi, ebagíxa. (a). izena. Cortada, incisión. Kutxilluakin ebagixa ein ddot bietzian. 3. ebági. (c). du aditza. EBÁI. Cortar, rasear la pelota. Sin. kortáu, moztu.
ebági bédar, ebági bedárra. (c). izena. . Chelidonium majus. Árnica, celidonia. Ebakiak eta osatzeko erabiltzen den belarra. Sin. árnika bédar, pínpiño bédar.
ebagitzáille, ebagitzaillía. (c). izena. EBAITZEÁILLE. Ebakitzen duena; adibidean EBAITZEÁILLE, -ía. Garilotzia esate jako orri. Ebaitzeailliak eta lotzeailliak (sic) izeten die. Don. Ik. garílotze.