Hiztegia
bezéro, bezerúa. (b). izena. Cliente. Eztaukat bezeruak zerbitzeko aiña arrautza./ Gu Ariznoako bezero onak ga. komentario 1 Sin. parrokiáno, -a. Ik. esne-bezéro.
béziñ. (c). juntagailua. Bezain; kualitatea konparatzekoa. Tan. Ori nik beziñ ondo dakik./ Aurten enabill iez beziñ inddartsu./ Gizon au ni bezin altua dok. Don. Jende askok ez du hitz hau erabiltzen eta larri ibiltzen da esaldi mota hau egiten. «Bilbo ezta Donostia besteko politta» eta antzekoak esaten dira ordez.
bèzpera. 1. bézpera, bézperia. (a). izena. Víspera. Akordatzen naiz. San Martin bezperia zan alkar ezautu giñuan eguna./ Bezperan abixaik eta bixok joango gaittuk.
2. bézpera, bézperak. (b). izena. Igande arratsaldeetako elizkizuna gure gazte-denboran. Vísperas. Domeka atsaldero joan biar izate giñuan bezperetara.
bi. (a). zenbatzailea. Dos.
beiñ ero birrittan. (c). adberbioa. Una o dos veces. Beiñ ero birrittan izan naiz Oizen. birríttan. (b). izena. Bi aldiz. Birrittan pentsau barik artu trastiak eta eskiatzera joan giñan./ Eztotsut birrittan esango.
egun bírik bat. (c). adberbioa. EGUN BIZ BAT. Uno de cada dos días. Egun birik bat presentau bia dau kuartelian./ Egun biz bat eitten dau ona.
Baita aste birik bat, urte birik bat, eta abar. egun bírik béiñ. (c). NOIZ. Egun birik bat, baina NOIZ kasuan bakarrik.
biáe, biáia. (b). izena. Tradicionalmente, ternera que ya tiene el celo pero todavía no ha parido. Hoy en día se llama así hasta que han parido el primer ternero. Biaia larrera etara bia da, azteko da ta./ Biaia esaten da, gorputz aundixao, edade geixaokin daonian; bigantxia umetxuao dagonian, ia zelua etortzeko inguruan bigantxia izeten dok. Biaia umia eittekia da. Jaio berria urrusa, gero bigantxa, gero biae, eta lehen txala egiten duenean bei gazte. Handik aurrera bei. Gaur egunean lehenengo hiruren lekuan biae entzun ohi da soilik. Ik. béi, bigántxa, urrúsa.
biaje. 1. biaje, biajia. (a). BIEJA (LEIN.). Viaje. Oso biaje txarra zeuan Gaztandola aldetik garua ekartzeko. 2. biaje, biajia. (c). Mozkorra.
Egundoko biajiakin etxeratu giñuztan.
biáko. (b). BIÉKO. Beharko. Que remedio que. Bazkaixa neuk gertaukot? —Oixe, biako, ze nai dok pa, dana neuk eittia, ala?/ Baiña basarrira joandakuan biako eiñ euskeraz, nai bazeban eta ezpazeban./ Oixe, bieko, neu etxeko andra. Mertz.
Azen.: bíako ere bai.
biáldu. 1. bialdu. (a). du aditza. Enviar. Errekauak eittera bialdu nau amak./ Kartia oinddio bialtzeke dago.
2. bialdu. (a). du aditza. Expulsar. Maixuak klasetik bialdu nau.
biáleku, biálekua. (b). izena. BIELEKU. Beharlekua (biharlekua), lan txarra, problema. Quehacer desagradable o penoso, problema. Lanik ezak oinddio bialeku aundixak emungoittu./ Auzo alkate izatiak bialeku ugari tta irabazi gutxi. Hitz polita eta erabilera onekoa, baina batuko forma "ezin aurkiturik" gabiltza Ik. biarleku.
1. bíar. 1. biar, biárra. (a). izena. Beharra. Necesidad, penuria. Biarra ze dan eztakizue./ Orrek eztauka diru biarrik.
1. biar izan. (a). du aditza. Necesitar. Eskatu bia dozuna.
2. biar izan. 2. biar izan. (a). aditza. NORK. Aditzaren atzetik jarririk, beharra edo gero gertatzeko ekintza. Noiz ekarri biozu gasoleua?/ Aurten Galiziara joan biot. Aditzaren ondoren doanean, laguntzaile NORKduna eskatzen du: Gero zinera joan biot. Dena dela, aspalditxoan behintzat, joan bia naiz ere asko esaten da. biá dan modúan. (b). esapidea. Gabonetan eztago erregaloik. Bia dan moduan ezpadabill Gabonetan eztago erregaloik. biá dan modúko, biá dan modukúa. (b). Behar den bezalakoa. Ona, kalitate onekoa Telebisiñua erostekotan bia dan modukua erosi.
oixe bakarrik biou. esapidea. OIXE BAKARRIK BIAJUAU, BIAJONAU. Sólo faltaba éso. 3. biar, biárra. (a). izena. (Eibar, Leintz, Soraluze) Lana. Trabajo.
biarra emon. aditza. (Eibar) Emplear, dar trabajo.
Ik. biárgiñ. 4. biar, biárra. (c). posposizioa. Zenbait aditz partizipioren atzetik jarrita, mania, grina. Manía, ansia excesiva. Se utiliza pospuesto a algunos participios verbales. Ori da jan biarra daukazuna./ Gaurko gaztiak daukazue ibili biarra, Jesus, Maria ta Jose./ Ikasle orrek eukitzen dau preguntau biarra.
Erre biarra, gastau biarra, erosi biarra... zoratu biarrian. (c). Ia zoratuan. Eta hain elegante ein auen lana, danok zoratu biherrian itxi gindduen. (AA ArrasEus, 206. o.). Berdin beste aditz batzuekin: jausi biarrian, errebentau biarrian... Jaustear, lehertzear, alegia. zorátu. (a). da-du aditza. Volver(se) loco. Obe dozu joatia zoratu baiño len.
ZORATZEN EGON. esap. Oso pozik egon. Zoratzen dare alabatxuakin.
biarbada. (c). juntagailua. Beharbada, agian. Quizás. Nik eztaukat baiña, biarbada Xabierrek bai. Ez da asko erabiltzen. Igual da entzunena. Ik. ákaso, ónenian, igual.
biar-etzi. (c). adberbioa. Etorkizunean. Obe dozu papelak lenengotik ondo eittia. Biar-etzi eztakigu ze pasau leiken.
biárgintza. 1. biárgintza, biárgintzia. (c). izena. (adierazkorra.) Behargintza; ekintza kaltegarria. Estropicio. Eztakizu beixak zelako biargintzia ein daben ortuan.
Sin. lángintza. 2. biargintza, biargintzia. izena. (Eibar) Oficio, tarea, trabajo. Sin. lángintza.
biárgiñ, biargíña. (a). izena. (Eibar) Langilea. Obrero, trabajador. Amar biargiñeko taillerra dauka. Biar eta biargiñ ez dira berez Bergaran esaten, lan eta langille baizik. Plazentzia eta Eibar aldean oso erabilia denez, oso ezagunak dira Bergaran eta esan ere egiten dira inoiz.