Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
artadi
artantzu
artantzu, artantzua. adjektiboa. (Oñati) Ganorabakoa, ezertarako balio ez duena.
artápunta, artápuntia. (c). izena. Artoari, ganajatekotarako, lehenengo artalorea kendu ohi zaio, eta gero denboralditxo batera artapunta (burutik gora geratzen den kirtena).   Trozo de tallo que va desde la mazorca hasta la flor (ya quitada). Gustora jaten dau artapuntia gure bei beltzak./ Erremolatx jorran erak bezelaxe eitten nun, artapunta batzen-da. JJp. Sin. artágaiñ.
artáputz, artapútza. (c). izena. . Ustilago zeae unger. Tizón de maíz. Artaburuari inoiz hazten zaion perretxikotxoa, heltzen denean hauts beltz eta usain txarreko bihurtzen dena.
artara. 1. artara. (b). adberbioa. Horrela, hala.   De esa manera, así. Bera etorri deilla, ta artara danok konforme. 2. artara. (c). adberbioa. A ello, a eso. Egunero ardau-botillia eraten dau; artara jarritta dao bai, tta alperra da ezer esatia.
artáre, artária. (b). izena. Area. Au da artarian atzekaldekue, emen sartzen da egur bat. Bix. Sin. áre.
artásoo, artásoua. (b). izena. ARTÁSOLO (UB., LEIN.). Artasoroa.   Maizal. Ormatxorixak dabitz artasouan.
artátxiki, artátxikixa. (d). izena. . Panicum miliaceum. Mijo. Artoa Ameriketatik ekarri aurretik, arto mijoari esaten zitzaion. Gero, Ameriketatik ekarritakoa nagusitu zen eta izena ere bereganatu zuen. Orduan, artatxiki edo artaxee hitzak asmatu ziren mijoari deitzeko. Egia esan, gaur ia ezezaguna da landare hau gure artean, eta izena baserritar ilustratu samar batzuek bakarrik ezagutzen dute.
artatxóri, artatxoríxa. (b). izena. Hormatxoria.   Gorrión. Sin. gorrillóta, ormatxóri.
ártaxee, ártaxeia. (d). izena. Mijo. Ik. artátxiki.
artázi, artázixak. (a). izena. ARTATI. Guraizeak.   Tijeras. Lagaidazu artazixak. Sin. gúraiza.
artázuriketa, artázuriketia. ARTAZURITZE. Artoa zuritze lana. Ik. artózuritze.
© Jaione Isazelaia
© Jaione Isazelaia
© Jaione Isazelaia
1. árte, artía. (c). izena. . Quercus ilex. Encina. Klima mediterraneoko zuhaitz tipikoa, Euskal Herrian, Kantauri isurialdean, batik bat, oso ugaria ez dena, kostaldeko leku karstikoetan izan ezik. Oso lodi eta itzaltsuak ikus daitezke, baina baita zuhaixkak ere arte-txaretan. Bere ezkurra oso estimatua dute txerriek. Etxegintzan, kaballuak (zur okerrak) egiteko erabili izan da. Ik. arte-txára.