Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
arráutza-zúringo
arrési
arráutza-zúringo, arráutza-zúringua. (b). izena. Clara de huevo. Sin. zúringo.
arráutzetako. 1. arráutzetako, arráutzetakua. (c). izena. Barrabiletako kolpea. Kriston arrautzetakua emon jostan baloiakin. Sin. pótrotako. 2. arráutzetako, arráutzetakua. (c). izena. Porrota negozioetan, politikan, etab. Sin. pótrotako.
arráza, arrazía. (b). izena. Raza. Txakur ori arraza fiñekua dok. Ik. kasta.
arráza-txákur, arráza-txakúrra. (c). izena. Ik. kasta-txákur.
arrazóe, -i, arrazóia. (a). izena. ERREZÓE (OS.). Razón. Eztakitt bixotatik zeiñek daukan arrazoia./ Nik eztot ezautzen... Gauza batzutan ondo plantatze i zan errezoietan-da, baiña faillaua. Hil. errezoietan plantau. (d). esapidea. Arrazoitzeko gauza izan. Ik. errezoi-ko adibidea Ik. arrazóe, -i.
arrazóizko, arrazoizkúa. (b). izena. Razonable. Arrazoizkua pentsatzen jat artu daben erabagixa.
arre-arre ibili. esapidea. (haur hizkera.) Asto edo zaldi gainean ibili.
árre!. (a). interjekzioa. Astoa astintzeko esaten den hitza.   Voz con la que se acucia al burro. Arre astua! . Ant. íso!. Bakoitzak bere astuai arre. esaera. Bakoitzak bere gauzak aurrera eraman. . arre edo iso egin. (c). esapidea. Zirt edo zart egin. Arre edo iso eitteko sasoia dozu zuk pe. arre-arre ibili. esapidea. (haur hizkera.) Asto edo zaldi gainean ibili.
arréba, arrebía. (a). izena. Hermana de hermano.
arrebaérdi, arrebaerdíxa. (c). izena. Guraso bat desberdina duen arreba.   Hermanastra (de hermano). Esan bi hitzetan ere bai: arréba erdíxa.
arrébato, arrébatua. (d). izena. ARRÉBATU. Zakarraldia, beroaldia.   Arrebato. Lelengo arrebatuan eskuan zeukan bringiakin jo juan buruan. Klem./ Eurixa grazia ederrian ein dau, beste arrebatu aren aldian beste gauza bat da au.
arrebatzako, arrebatzakua. (d). izena. Arreba ordekoa. Arrebatzakua eban baiña bere odolekua beste gura eban. (Etxba Eib)
arrebulluan. (d). adberbioa. Zalapartaka. Ardi danak arrebulluan datoz. Pedro.
arréburroka. (a). adberbioa. Batak bestea bizkarrean hartuta ibiltzean datzan haur jolasa.   Juego que consiste en transportar a la espalda a alguien. Guazen arreburroka ibiltzera.
arréglau. 1. arréglau. (a). du aditza. Konpondu.   Arreglar. Bizikletia arreglatzera eruan dot. Sin. konpondu. 2. arréglau. (a). da aditza. Moldatu.   Arreglarse, apañarse. Zu trankill; bakarrik arreglauko naiz./ Eztie arreglau diru asuntuak. Sin. jirau, moldau, konpondu.
arréglu, arreglúa. (b). izena. Konponketa.   Arreglo. Eruan dot autua, ta esan doste arreglu txarra daukala./ Arreglu batera ailegau biakou, bestela Ik. konpónketa.
arreme, arremia. (Eibar) "Herramienta machiembra.   Arran eta emian lana batera egitten daben erreminttia." (SB Eibetno).
arremetu. Ik. matxienbrau.
árren. 1. arren. (a). juntagailua. Nahiz eta. Juntagailu kontzesiboa.   Aunque. Ezin dda nai izan arren. 2. arren. (a). juntagailua. Xede-kausazko atzizkia.   -gatik. Angulak jatearren enitzake ezta etxetik pe urtengo.
arrera, arreria. (Antzuola) "Zerbait ondo hastea edo eramatea. Zerbait ondo doanean ere zera esan ohi da: Arrera ona doiar orrek lanian./ Zelako arreria doiarren fabrika orrek." (Lar Antz).