Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
arkera egon
armaixo aundi
armaixo aundi, armaixo aundíxa. (d). izena. Arropa zintzilik edukitzeko moduko armarioa. Ik. errópa-ármaixo.
armazóe, -oi, armazóia. (c). izena. Edozein gauzaren egitura. Armazón. Armazoia ifintzen da enkolauta; gero ia kolokau eitten da, bisagriakin eta kolokatzen da markuan. Sebas. Donatorentzat, adibidez, etxearena eskeletua da; armazoia erremintentzat erabiltzen du gehiago. Sin. eskéleto, zúraje. Ik. etxe.
armeríxa, armeríxia. (a). izena. (Eibar) Armagintza. Asko ziran baserrittik etortzen ziranak armerixara. (Etxba Eib). Sin. armagintza.
armiarma. Ik. miárma.
armoníxa, armonixía. (c). izena. "Armonixan egon" esapidean erabilia batik bat. Ikusiko dugunez, armonixa ona edo txarra izan daiteke. Giro, lagunarte, barne-egoera, ona edo txarra, alegia, baina armonixan egon beti da urduri eta tenple txarrez egotea.   Armonía. Usado casi exclusivamente en los siguientes modismos. armonixán egon, pasau. (c). esapidea. Arduratan egon, urduri egon; zerbaiten zain, batik bat.   Estar nervioso, normalmente a la espera de algo. Alabia falta zan, da gau guztia armonixan egon naiz (edo pasau dot). Ik. ardurátan egon. armoníxa ederrían, onían egon, pasau, bizi. (c). esapidea. ONÍAN. Giro onian, lagunarte ederrez. Eskursiñuan izan ga. Armonixa ederrian pasau dou eguna./ Alkarrekin armonixa txarrian bizitzia baiño obe bakarrik. Baita armonixa txarrian. Alkarrekin armonixa txarrian bizitzia baiño obe bakarrik.
armora, armoria. (d). izena. (Oñati) "Armóra bat: cualquier montón de piedra." (Izag Oñ).
armózau. (a). du aditza. Gosaldu.   Desayunar. Beti prixaka armozatzen dot.
armózu, armozúa. (a). izena. Gosaria.   Desayuno. Gaur ze jan dozu armozutan?
armúka, armukía. (d). izena. Harkaitz txikia.   Peñasco. Ardixak armukapera joaten die billotxa ein barrixan keizpe billa.
arnása, arnasía. (a). izena. Aliento, respiración. . arnasa luziak artu. (d). esapidea. Suspirar. Ze, arnasa luziak artzen? Don. arnasía ártu. (a). du aditza. Respirar. arnasia artzeko asti barik. esapidea. Lanez gainezka, arrapataka. arnasía berótu. (a). zaio aditza. Arnasestuka hasi nekeagatik. Elgetara orduko majo berotu jakun arnasia. arnasía estútu. (b). zaio aditza. Arnasa oso jarraian hartu nekeagatik edo osasun arazoengatik. Arnasia estututa dauka ta eztakitt luzerako izango dan. arnasía gastáu. (c). zaio aditza. (eufemismoa.) Hil. Goizeko seirak aldera arnasia gastau jako. arnasía joan. (c). zaio aditza. Arnasa gabe gelditu. Baloiak estemanguan jo eta arnasia joan jako, ta etxako bela etorri. Arnasía etorri:arnasa bere onera etorri.