Hiztegia
araedun, araedúna. (d). (Eibar) AREDUN. "El o la que en Eibar proveía de arena para el fregado y las fundiciones. Areittixoko areduna izan ete da gaur Eibarren?
araetsu, araetsua. (c). adjektiboa. ARETSU (EIB.). Arenoso, -a. Ango ariatza, aretsua; are garbi fin-fiña mariaberan, urriñeraiñok. (Etxba Eib).
arági, aragíxa. (b). izena. Okela. Carne. Aragi edarra egoten da Zubittako karnazerixan. Okela erabiliagoa da harategikoa izendatzeko. Gorputzekoa, pertsonarena behintzat, aragi beti. Arrainarena ere bai: Aragi tentia dauka bakaillauak. ARÁGI BIZÍXAN. (c). En carne viva. Aragi bizixan zeukan bietz puntia.
aragi-eten, aragi-etena. (d). izena. Desgarro o rotura de músculos. Atzo aldapa bateti salto in neban, da orkatillan aragi etenen bat iñik izen bi neban, gaur beintzat miñ daukat eta. (Lar Antz).
Sin. mamiñ-eten.
arági fáltso, arági fáltsuak. (a). izena. Behar ez den lekuan hazitako haragi alferrikoak. Aragi faltsuak. Orrek ba betenaixuai esate jakon, eta berak ebagitzeko esan ezkero, ba ebagi eitte zan. Don.
arákaitz.
1. arakaitz, arakáitza. (c). izena. Arbolaren arapoa; adarraren jaiokera edo hau kendutako lekua. Nudo de un tronco.
Zerria ziero izurrau dou, dana arakaitzez betetako tronguak ebaitzen ibili ga ta./ Arakaitza jo eta ziero maillatu zeban aixkoria. Azen.: arakáitz ere bai. Sin. arápo. 2. arakaitz, arakáitza. (d). izena. Gaizki osatutako zaurian sortzen den mamin-faltsua. Carne falsa que se forma en las heridas mal cerradas. Atzapar guztiak arakaitzez beteta dauzka./ Espoloiko arbolak baiño arakaitz geixao jauzkat iztarretan. (Lagun bati entzuna, iztarretan urratu eta mailatu asko zuela esateko. Arakaitzen bi zentzuak elkartzen dira hemen) Etim.: haragi+gaitz, ziurrenik.
3. arakaitz, arakáitza. (d). izena. Kanpoan hildako abere baten haragia. Carroña. Don
arakáiztu. (d). da-zaio aditza. Zauri bat gaizki sendatu. Cerrarse mal una herida. Esate baterako atzazkala galdutakuan gelditzen dan mamin-trontzua, gaizki osatutakua, esaten dok arakaiztu ein dala. Mamin-faltsua sortzen danian. Klem./ Gaiztotu esaten dok pasmua eitten danian, eta arakaiztu berriz len esan doguna. Klem.
Arámaixo. (a). toponimoa. Aramaio. Arabako herria.
Ez zaittez juan ez Aramaixora andratan, ezta Gatzaara beitten. esaera. (Aran Gatz). Aramaioko andreek eta Gatzagako behiek ez zuten, nonbait, fama onik inguruan.
arane, aranía. izena. "Planta parecida al maíz y que crece entre maíz; tiene semillas pequeñas y repartidas en distintos lugares." (Izag Antz).
arántza. 1. arantza, arantzía. (a). izena. . Rubus sp. Zarza, zarzamora. Masustak ematen dituen lahar eztakadun ezagun eta ugaria. Gure sasietako erregea. Zenbaitek arantzari sasi deitzen badio ere, Bergaran sasiren esanahia zabalagoa da, "maleza", "zarzal", orokorki izendatzeko erabiltzen baita.
Rubus sp. Sin. lar. 2. arantza, arantzía. (c). izena. . Crataegus monogyna. Ik. elórrarantza zuri. 3. arantza, arantzía. (a). izena. Espina, púa. Arantzia sartu jata ankazpixan da ezin ddot etara. Adinekoek nekez darabilte zentzu honetan, eztaka esaten baitute. Nik e, sarrittan e, igual etxian da, gurian e, gaztiak «arantzia daukat amentxe» ta; «arantzia, nik e, landara danai esate otxat. Ori eztakia dok, eztakia». Don.
Ik. larrósa.