Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
alanbradúra
albidade
alanbraduria
© Jaione Isazelaia
alanbradúra, alanbraduría. (c). izena. ALANBRADURIXA, ALANBRERIXA. Alanbrezko hesia.   Alambrada, cercado de alambre. Beixak alanbraduria salto eta ospa ein juan. Sin. alanbre-esi. Ik. esi.
álanbre, álanbria. (a). izena. Alambre. álanbria pasáu. (c). Zoruko ohola garbitzeko alanbrezko moltzoa pasatu. Señoria zuan ba, espeziala. Gustatzen jakon, alanbria pasau biar etxe danai. Gure Meltxorak ze alanbre eiñ ete zeban, ipiñi ola eskuan da, olik ol, alanbrian. Eli.
alánbre-eztáka, alánbre-eztakía. (c). izena. ALÁNBRE EZTAKADÚN(A). Hesiak edo itxiturak egiteko erabiltzen den arantzadun alanbrea.   Alambre espinoso que se utiliza para hacer cercas. Alanbre eztakia eskuan sartu ezkero, antitetanikia artzia obe. Azen.: álanbre-... ere bai. Sin. txarrantxa.
alánbre-ési, alánbre-esíxa. (d). izena. Ik. alanbradúra.
alánbre-sáre, alánbre-saría. (b). izena. Sare gisa trentzatua dagoen alanbrea, animalia txikirik pasa ez dadin zenbait itxituratan jartzen dena.   Red de alambre. Ortu aurrian alanbre-saria ipiñi biakou oilluak sartu eztaittien.
alárgun, alargúna. (a). izena. Viudo, -a. Ik. bizi-alárgun.
alargun bedarra
© Jaione Isazelaia
alárgun bédar, alárgun bedárra. (d). izena. . Aconitum napellus (?). Acónito (?). Oso pozoitsua da eta hortik datorkioke izena. Zorriak akabatzeko ere erabili izan da. Uste dugu "acónito" delakoa dela, nahiz eta ezin izan dugun seguru zehaztatu. Zortziehun metrotik gora hazi ohi da landare hau.
ála ta be. (b). juntagailua. ÁLA TA GUZTÍZ BE. Hala eta ere.   Aun así, a pesar de todo. Botillerdi pattar eran zeban da ala ta be etzan mozkortu./ Bera zan txikixena, ta ala ta be irabazi ein zeban./ Iruretan bazkaittara ta ala be bera asarre
alatu. aditza. 1. alatu. (d). aditza. (Oñati) Errieta egin.   Reprender. 2. alatu. aditza. Insistir. "Alatu xaot ez ekarteko: le he insistido que no lo traiga." (Izag Oñ). 3. alatu. (d). aditza. Hozmindu.
aláxe. (b). adberbioa. Halaxe.   Así I bizimodua alaxe dalakuan egongo aiz.
albáilen. (c). adberbioa. Albait lehen, lehenbailehen.   Cuanto antes. Esaixok anaiai albailen pasatzeko emendik, paketia daukala ta. Albait-len, t eta guzti ahoskatzen du askok.
albako. Ik. egunalbáko.
albandorratza
© Jaione Isazelaia
albandorratza
© Josu Okina
albándorratz, albándorratza. (c). izena. Koltxoiak, zakuak eta halakoak josteko jostorratz handia.   Aguja de coser colchones, sacos, etc. Albandorratza lana senduakin josteko; ero idobaliakin be bai; artillezko galtzak konpontzeko be bai. Klem.
albaraka. Ik. albóraka.
albarda, albardía. (c). izena. Astoari banastak edo beste zerbait jarri aurretik bizkarrean ipintzen zaion almoada antzekoa. Sin. asto-básta.
albárdau. (a). du aditza. Albardar. Azelga kertenak albardauta gozuak jartzen die.
álbeni, álbenixa. (d). izena. Hari puxketa.   Hebra Ekarridazu ari-albeni bat./ Prakamotz narras batzukin zebillen, albenixak darixola. Ik. izpi, litx Ik. izpi, lítx.
albergia
© Jaione Isazelaia
álberga, álbergia. (b). izena. ÁBERGA, ÁLBERJA. Uraska, uhaska.   Alberca, abrevadero. Albergan garbitzen die porruak eta beste berdurak./ Eruaizu esne marmittak albergara; oso sargori dago ta bestela esniak mudau eingo die. Batzuentzat aska ganaduak ura edatekoa da eta alberga arropak garbitzekoa. Askia ura eratekua, ta albergia erropia astinddu ta zerak eitteko. Don. Uberan aska esaten zaie biei.
albérgarri, albérgarrixa. (d). izena. Lixiba jotzeko harlauza zabala.   La piedra de hacer la colada. Gure alberga onduan an dago oinddio albergarrixa. Sin. lixíbarri, piétarri.
albertxikoak
© Jaione Isazelaia
albérretxiko, albérretxikua. (b). izena. . Prunus armeniaca. Albérchigo, albaricoque. Gure etxazpiko alberretxikua aurten be bete-bete eindda dago. Baserri zenbaiteko pareta kontran ikus daitekeen fruta arbola. Ik. fríxku.