Hiztegia
zíztriñ, ziztríña. (b). adjektiboa. Argala, geldigorra. Esmirriado, -a, poca cosa, inquieto, -a. Ume ziztriñ onek leporaiño nauka.
ziztro, ziztrua. izena. (Eibar) SISTRO, -UE (LEIN.). "Carnero impotente. Lekuko bakarrari jasotako berbia; badirudi edozein animalixa antzurendako erabili leikela." (SB Eibetno). Leintzen, beriz, potro-alerik ez duen aberea (Lein.).
zóko, zokúa. (c). adjektiboa. Bentilazio gutxiko lekua, eguzkirik sartzen ez den parajea. Dícese del sitio o paraje sombrío, encajonado. Zuen soziedadia politta dok, zoko xamarra izatia eze./ Paraje zokuan dago Plazentzia. Paraje, leku eta gisako hitzei lotua, batik bat.
zóli, zolíxa. (d). adjektiboa. Ernea, adi egon ohi dena, beti agur egin ohi duena... Aspaldi honetan txakur argiez entzuten da ia bakarrik. Se dice de las personas atentas, de las que saludan en la calle, etc. Ultimamente apenas se usa más que para calificar a los perros inteligentes. Zolixa atentua ero. Erozein lekutan atento dagon persona bat. Eta txakurragaittik pe bai. zoli egon. (d). esapidea. Erne egon, adi egon. Lehenagoko zaharrek erabiltzen omen zuten. Sin. árgi égon, erne egon.
zópa, zopía. (a). izena. Sopa. zópak eiñ. (c). esapidea. ZOPÁKUAK EIÑ. Harri lau bati indarrez jaurtiz ur gainean saltoak eragin. Gure mutikotan presetan edo osinetan egiten genuen jolasa. Gure mutikuak zopak eitten diardue goiz guztia./ Baietz amar zopa eiñ arri onekin.
zópak eiñ. (c). esapidea. ZOPÁKUAK EIÑ. Harri lau bati indarrez jaurtiz ur gainean saltoak eragin. Gure mutikotan presetan edo osinetan egiten genuen jolasa. Gure mutikuak zopak eitten diardue goiz guztia./ Baietz amar zopa eiñ arri onekin.
zopaundi, zopaundixa. izena. (Eibar) "Berdura, txarriki, okela eta oillaskuakin egindako zopia. Ogixa be gehitzen jako eta dana batera jaten da. Egun haundixetan egitten da." (SB Eibetno).
zopítta. 1. zopitta, zopittía. (d). izena. Narru-zopitta ere bai. iz. Larru puxketa adabakinetarako erabilia. Trozo de cuero que se utiliza para remendar. Zopittia eztok josteko zeoze? Narru-zopitta bat ipintzia ta... Klem./ Abarkak eitten zien ba ganau-narruakin, da azpixan ipintzen jakuen zopíttia; zopíttia, apurtzen zanian. Luis.
2. zopitta, zopittía. (d). izena. Zopizartzen denean egiten diren zoi txikiak.
zopittía éindda. (d). esapidea. Tringotuta. Lehortea dela eta lurrak gogor-gogor eginda daudenean ZOPITTIA EINDDA daudela esan ohi da. Dícese que lo está la tierra cuando se halla dura y seca a causa del estiaje. Ezingo dou goldan eiñ, lurra zopittia eindda dago ta.
zor, zórra. (a). izena. Deuda. Taillerrakin zorrak ein zittuan./ Kriston zorrak dauzka bankuakin. Pluralean, batik bat.
Ik. s/zórrei olixúa. Alegiña iñ ezkeo eztao zorrik. esaera. (Lar Antz).
Zor zarra, zor txarra. esaera. Aspaldiko zorra, zor txarra. zorrak bardinddu. (c). esapidea. Zorrak ordaindu. Gastu galantak ein jittuau eta etxakixat noizko bardindduko dittugun zorrak. zorrían erosi. (c). esapidea. ZORRETAN EROSI. Comprar a crédito, a fiado.
Esaten dabe Lekeittion da zorretan erosten dala dendetan. Sin. apuntera erosi.
zorábixo, zorábixua. (d). izena. Zorabioa. Mareo. Zorabixua erabiltze zan len; mariua; antzerakua beintzet. Zorabixua daukat, ero. Klem./ Zorabixua ein jako mezetan.
Orain MARIO edo ONDOEZ esan ohi da. Ik. mário, ondóez.
zoragárri. 1. zoragarri, zoragarríxa. (b). adjektiboa. Oso ona. Muy bueno, -a, encantador, -a. Egualdi zoragarrixa ein zeban atzo./ Persona zoragarrixa zan.
2. zoragarri. (b). adberbioa. Oso ongi. Zoragarri pasau giñuan Ansón.
zorakári.
1. zorakari, zorakaríxa. (d). izena. . lolium tremulentum. Iraka. Cizaña. Reigrasaren tankerakoa. Irinari gusto txarra ematen dio. Batzuek buru handiagoa omen dute eta beste batzuek txikiagoa. Txikiagodunari ANSUATEGI BEDARRA deitzen omen zaio, eta hau zelaietan egoten omen da. Etim.: zora+gari, ziurrenik. Sin. iráka. 2. zorakari, zorakaríxa. (d). adjektiboa. Ixturetatik ihes egiten zalea den behi sorgin eta lapurra. Vaca aficionada a escapar de los cercados. Euki giñuan bei zorakari bat, beti sagar artera iges eitte zoskuna./ Zorakarixa dok e, bialtzen dok bos bei batera, da jeneral bei formalak alkarrekin ibiltzeittuk larrian, baiña bat baldin bada kuadrillan gustatzen etxakona, aura juten dok ola begira, an arrapau ero bestia, da ari zorakarixa. Sorgiña ero zorakarixa. Don.
Arantzazu Mendian ardia da nagusi, eta bitxia da hango ikuspuntu kontrajarria: "Se dice de la oveja acostumbrada a entrar en los cercados." (Izag Oñ).
