Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
odolán pasára
oe-errópa
odolán pasára. 1. odolán pasára, odolán pasaría. (d). izena. Hala deitzen zitzaion udazkenean eta izan ohi den gaixoaldi edo gorputzaldi txarrari. Gripea, agian.   Nombre con el que se designaba al malestar general. Quizás gripe. Gripiai uste juat lenao odolan pasaria esate jakola. Udazkenian odolan kanbixua-ta izaten dok, gorputzaldi txarra-ta. Gure aittazanak sarrittan eukitzen juan, odolan pasaria zala ta, gripian moduko zer bat, gorputzaldi txarra. Lenao urzanak ipiñi-tta itten jotsen olako gaixuei, odolan pasaria zeukala-ta. Etxakixat tensiñuana zan ala zerena zan. Klem. 2. odolán pasara, odolán pasaría. (d). izena. Har batek txerriaren azalean sortzen duen gaitza.   Erisipela porcina. Don.
odólbako, odólbakua. (c). adjektiboa. Nerbiorik gabea, geldoa.   Apático, -a, persona de poco nervio. Ain zan odolbakua, ze zapatak pe amak garbittu biar izate zotsan. Sin. odol gutxiko.
odol-bátu, odol-batúa. (c). izena. Sangre coagulada a flor de piel. También moratón, cardenal, cuando es de consideración. Atiak arrapauta, ikusi zelako odol-batua daukaten bietzian./ Gorputz guztia odol-batuz beteta urten ei dau kuarteletik. Ik. béltzuna, -e.
odólbero, odólberua. (c). adjektiboa. Impetuoso, -a, impulsivo, -a, irascible. Bixak odolbero samarrak izan, da burrukan ein zeben.
odoldi. Ik. óldei.
odóldu. (c). da-du aditza. Odolez bete.   Ensangrentar. Praka guztiak odolduta ekarrittu.
odoléko, odolekúa. (c). izena. Odoleko gaitza.
odolgi. ODOLKI. Ik. óldei.
odól-gólpe. izena. Ik. odolán pasára.
odol gutxiko. Sin. odólbako.
odol-igesi, odol-igesixa. izena. Hemorragia.
odól-járixo. (d). ODOL-IGESI, ODOL-JUAN. Hemorragia. -Emakumiak eta, odol-jarixua esate jakuan hemorragia bati. Odol-jarixua be bai, tta odol-juana be bai. odol-igesi, odol-igesixa. izena. ODOL-JUAN. Hemorragia. Emakumiak eta, odol-jarixua esate jakuan hemorragia bati. Odol-jarixua be bai, tta odol-juana be bai.
odól-jatsi, odol-jatsixa. (b). izena. Behiek erditzearen ondorioz izaten duten hemorragia. Oinetara jaisten da odoljarioa. Odola-jatsixa daukan ero, onekin topate notsan, da au ra bisturixa, Bix. Perratzaillea da sendatze lanetan aritzen dena.
odól-juan, odol-juána. (d). izena. Ik. odól-járixo.
odóloste. 1. odóloste, odólostia. (a). izena. Odolkia.   Morcilla. Babak odolostiekin, ikazgiñen jana. Ik. búzkantz, mórtzilla. 2. odóloste, odólostia. (a). (lagunartekoa.) (argot). Biguna dagoen zakila.   Pene flácido. Hogetamar zerbeza edan ostian, ordua aillegau zanian, odolostia moduan najakan: haundi-haundixa, bigun-biguna eta bal-baltza, ezetarako be ez! (TSE Berb). Hogetamar zerbeza edan ostian, ordua aillegau zanian, odolostia moduan najakan: haundi-haundixa, bigun-biguna eta bal-baltza, ezetarako be ez! (TSE Berb).
odóltsu, odoltsúa. (b). adjektiboa. Odol asko duen gauza. Odoloste onek odoltsugixak die.
odolústu. (c). da-du aditza. Desangrar(se). Anbulantzia etorri bittartian odolustu zan.
óe, óia. (a). izena. OBE, OGE. Cama. Lekuzkoetan: Lekuzkoetan: obetik, obera obeko, eta baita ogetik, ogera, ogeko entzuten da oetik, oera, oeko adina. Oera esaten baxok, oera naiko xok. esaera. Umeak ohera bidaltzeko esaldia.
ohia berotzekua
© Jaione Isazelaia
oia berotzeko, oia berotzekua. (d). izena. Aberats etxetan izaten zen ohea berotzeko tresna.
oeadar. Ik. kamádar.
oe-búru, oe-burúa. (c). izena. Cabecera de la cama.