Hiztegia
mózkorti, mózkortixa. (c). adjektiboa. Mozkorra. Borracho, -a. Mozkortixa zuan baiña ondraua. Bergarako kalean, batik bat. Gutxi erabilia. Sin. mozkor.
mozkóte, mozkotía. (c). adjektiboa. Pertsona txikia eta zabala. Se dice de las personas achaparradas. Errezill aldeko mozkote batekin ein juan burrukan.
Ik. txaparróte.
mozólo.
1. mozolo, mozolúa. (c). izena. Athene noctua. Mochuelo común. Uberako kanpantorrian arrapau giñuan bein mozolua. Ik. mozolo zuri, gautxori. 2. mozolo, -a, mozolúa, -ía. (b). adjektiboa. Atolondrado, -a, lelo, -a. Siestan dagola ta ez molestatzeko esan dot, mozoluok alakuok./ Bueno, neska, ez ari izen mozolía.
mozólo-mozólo egon. (b). esapidea. MOZÓLA-MOZÓLA EGON. Estar como un, -a tonto, -a. Atsalde guztia aren telefonuan zaiñ pasau jonat mozola-mozola.
mozolokeríxa, mozolokerixía. (b). izena. Tontería, necedad. Makiña bat mozolokerixa ikusten da telebisiñuan.
mozórro. 1. mozorro, mozorrúa. (b). izena. Ilunetako mamua, haurren beldurgarria. Fantasma de las oscuridades con el que se asusta a los niños. El coco. Etorri barrura, mozorruak urtengotsu ta. MOZORRUAK URTEN egiten du; eta jan ere bai deskuidatuz gero. Umetan lan handia genuen nolakoa zen asmatzen, beti ilunetan ibiltzen denez inork ez baitu sekula ikusi. Sin. mamarru, momo. (Eib.). mozórro jántzi. (c). esapidea. Koko jantzi, mozorrotu. Disfrazarse de carnaval. Karnabaletan mozorro jantzitta urten giñuan. Sin. kóko jántzi, kukúmarro jantzi. 2. mozorro, mozorrúa. (c). adjektiboa. Pertsona zorroa, itxia. Persona antipática, arisca. Abade barrixa mozorro samarra pentsau jat.
Ik. zórro.
móztu. 1. moztu. (a). du aditza. Cortar. Ixa biatza moztu dot aixkoriakin. Nahiz eta gaur oso nahasi erabiltzen den, belarra edo ilea moztu egiten da eta haragia, berriz, ebagi. Ik. ebági. ero. (a). juntagailua. O. Edo. O. Bi ero iru aldiz esan jat./ Etxe bat ein ein ddou o jaso ein ddou. Jaso esaten da ba estruturia gora jasotzen danian. Don.
Edo ez da apenas entzuten. 2. moztu. (c). da aditza. Lotsaz, harriduraz edo beldurrez kokilduta gelditu. Cortarse. Lapurra bera zala esan zotsenian moztuta geratu zan./ Trankill egon, ezta puxka bategaittik moztuko. MOZTUTA GERATU, batik bat. Sin. kortáu. 3. moztu. (c). du aditza. Cortar, rasear la pelota. Sin. ebági, kortáu.
mu. 1. mu. (b). onomatopeia. Behi marrosa, ondorengoa bezalakoetan: Beixa mu eta mu dabill./ Txalak mu eiñ orduko askia betetzen dotse pentsuz. MU EGIN: mugir. 2. mu. (a). izena. (haur hizkera.) Behia. Vaca. Kattalin, ikusi mu zelaixan.
múda. 1. múda, múdia. (b). izena. Barruko arropa. Muda, juego de ropa interior (calzoncillo y camiseta, en los hombres). Bi muda, prakak eta jertsia ipiñi dotsut.
2. múda, múdia. (c). izena. Muda que tienen algunos animales. Aizarixak, esate baterako, ille-mudia izaten dau.
3. múda, múdia. (c). izena. Aldaketa. Cambio Bixkai aldetik biarko mudia datorrela esan dau radixuak.
Eguraldi-aldaketa, adibidean.
mudáu. 1. mudau. (b). da aditza. Cortarse la leche. Bero aundixakin errez mudatzen da esnia. Sin. zurbilddu, galdu, kortáu. 2. mudau. (b). da aditza. Mudarse de color, palidecer. Puxka bategaittik etxako koloriak mudauko (narrusendoa, aurpegi gogorrekoa dela)./ Esan notsanian koloriak mudau jakon.
KOLORIAK MUDAU. 3. mudáu. (c). du aditza. Aldatu. Mudar, cambiar. Subak udabarrixan mudatzen dabe narruz./ Noiz mudau biaittuzu izarak?
múga. 1. muga, mugía. (b). izena. Límite, frontera, linde. Bizkaiko mugaraiño iges ein zoskun beixak./ Eztakitt nun dagon gure eta zuen terrenuen arteko mugia.
2. muga, mugía. (b). izena. MUNA (UB.-ANG.). Muna, amildegi txikia, bi lur sailen arteko bat-bateko desnibela. Ribazo. Mugatik bera jausi zien irixak burdi tta guzti./ Plazentziako souetan dana da munia. Ik. pendiz.
muga-urrátu, muga-urratúa. (c). izena. MUNA-URRÁTU (UB-ANG.). Lubizia. Corrimiento de tierras. Euri-aundixen ondorian izaten die muga-urratuak. Sin. luízi, lur-jáusi.