Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
móta
mózkor
móta. 1. mota, motía. (d). izena. Lore-ernemuna; fruta arbolez, ia bakarrik.   Capullo de flor Negu epela eiñ ezkero arbolia aurreratu eitten da, baiña udaberrixan izotza eitten badau motia jausi eitte jakue. Ik. ernémun, motatxóri. 2. mota, motía. (c). izena. Lunares, motas, generalmente redondas, que adornan los vestidos. Nun daukazu soiñeko mota-gorrixa?/ Alkandora motadunakin etorri da dotore-dotore.
motadun, motaduna. (d). adjektiboa. Motak dituena. Moteado. Soiñoko motadun bat zeroian.
motatxorixa
© Joxerra Aihartza
motatxóri, motatxoríxa. (c). izena. pyrrhula pyrrhula. Camachuelo. Motatxorixak kalte aundixa eitten dotsa fruta arbolei. Fruta arbolei mota jaten dien txori moko-okerra. Papar gorri-gorria du. Sin.neguta papargorri, lorabotatzaille, puntabatzaille, txonta erreal. Sin. neguta gorri.
mótel. 1. motel, motéla. (b). adjektiboa. Flojo, -a, de poca fuerza o garbo. Sardaua motel samarra dago./ Zelako motela dan mutill ori. 2. motel. (b). adberbioa. Flojo, -a. Oso motel nabill aspaldixan. 3. motel, motela. (b). adjektiboa. Sake txikia egiten duen pelotari esaten zaio.   Muerta, tratándose de pelotas. Ant. bizi.
3. motel, motela. (b). adjektiboa. Sake txikia egiten duen pelotari esaten zaio.   Muerta, tratándose de pelotas. Ant. bizi.
moteláldi, motelaldíxa. (c). izena. Motel dagoeneko aldia.   Racha en la que uno se halla débil o indispuesto. Udaberrixan urtero izaten dau motelaldixa.
motéldu. (b). da aditza. Perder fuerza. Gogor asi da, baiña azkenerako majo moteldu da arrijasotzaillia. PELOTIA MOTELDU: sake txikia egitera jarri. Pelotia, busti ezkero, moteldu itten da.
mótibo, mótibua. (a). izena. Motivo. Ze motibo daukazu asarretzeko? motibua euki. (b). esapidea. Tener motivos. Eztakixela euskeraz? Motibua badauka ba, beti euskaldun artian dabil eta.
mótor. 1. motor, motórra. (a). izena. Moto. 2. motor, motórra. (a). izena. Motor.
motórbizikeleta, motórbizikeletia, motobizikleta, motozikleta. (c). izena. Motocicleta. Hala esaten genuen antzina. Gero eboluzio hau izan du: MOTOBIZIKELETA, MOTOBIZIKLETA, eta orain MOTOZIKLETA.
mótotx, motótxa. (c). izena. ILLE-MÓTOTX. Penacho de pelos. Pelukerixan mototx rubixo bat ipiñi dotse./ Zelako ille-mototx politta ipiñi dotsan gure amandriak neskatilliai. Buruko edozein lekutan egon edo ipini daiteke. Ardi batzuk bekokian dutenari ere bai. Mototxa. «Mototxaundíxa» ta, «Mototx-txikixa» ta, izenak eukitzeittue. Luis
motróillo, motroillúa. (c). izena. Pila nahasia edo korapilatua.   Revoltijo, montón desordenado. Ikastolatik umiak motroilluan urtetzen dabe./ Nik lagatako sokak lurrian zeuzkan motroillo bat eindda.
motroillótu. (d). da-du aditza. Motroillo bihurtu.   Hacer(se) un revoltijo. Mantak, izarak, erropak danak lurrian zeuzkan motroillotuta.
mots. Ik. amots.
motúra, moturía. (d). izena. Errotariak laborea ehotzeagatik bereganatzen duen irin partea, % 10a, normalean.   Pago por la molienda. Errotarixak moturia kentzen juan, da zorrua arintxuaua etxerakuan. MOTURIA KENDU, beraz. Sin. laka.
motx. Ik. motz.
motxaillak
© Ezezaguna
motxáilla, motxaillía. (d). izena. (Eibar) Gitano en Osintxu, Eibar y alrededores. Motxaillia ta asko izeten zan emen. Guk áretxekin ikasi giñuan erderaz. Mertz.
motxárda.
motxardia
© Gorka Ortega
1. motxarda, motxardía. (c). adjektiboa. Neskatilla bizi eta bihurriengatik esan ohi da.   Dícese de las niñas revoltosas y de carácter. Nungua da neskatilla motxarda belendriñ au? 2. motxarda, motxardia. izena. "Oveja muy corta y rechoncha. Animal resistente al frio, nieve... Mujer de poca estatura y mal aspecto." (Izag Oñ). 3. motxarda, motxardia. izena. "Egurrezko pintza modukoak, gaztainak koskol eta guzti batzeko. Motxardia seittuan itte zan gaztaiña adar batekiñ." (Lar Antz). Sin. mórdaza.
motz. 1. motz, mótza. (a). izena. MOTX. Corto. Ant. lúze. motz geldittu. (c). esapidea. Quedarse corto. Eun urte dauzkala esan neban, da igual motz geldittuko nitzan. 2. motz, mótza. (c). adjektiboa. Harremanetan erraz mozten dena, lotsatia.   Corto, -a, tímido, -a, retraído, -a. Mutill ederra zuan baiña motzaua zera baiño./ Aura dan motzakin kapaz da gorri-gorri jarri tta berbaik pe ez eitteko. 3. motz. Ik. neskámotz. 4. motz. Ik. amots.
móxal, moxála. (c). izena. Zaldikume txikia, arra zein emea, txikia den artean.   Potro, -a. Arra ta emia eztakitt eukiko daben aldeik, guk moxala esaten jau bixei, txikixak dienian, moxalak. Don. Dena dela, jende askok zaldikume arrei bakarrik deitzen die moxal; bior emeei. Ik. txiko.