Hiztegia
moldiatzaille, moldiatzaillia. izena. (Eibar) "Fundiziñuan moldiatzen biharra egitten dabena. Moldeador." (SB Eibetno).
molestau. (a). da-du aditza. Molestar.
molestauta. (c). adberbioa. Minduta. Tia oso molestauta dago bisitatzera ez galako joaten.
móltso. 1. moltso, moltsúa. (b). izena. Pila, pilatxoa. Montón más o menos grande de hierba, paja, humo, gente, etc. Botaixozu txalai bedar moltso bat./ Egundoko ke-moltsuak agiri die Basalgo aldian./ Jente-moltso bat zeukan txarlatanak inguruan. Ik. ota-móltso.
2. moltso, moltsúa. (c). izena. ONTZI-MOLTSO, ONTZI-MOLTSÚA. Estropajo, trapo de fregar. Moltsuakin sukalde guztia pasau neban.
moltsótu. 1. moltsótu. (c). du aditza. Moltsoak egin. Hacer montoncitos. Eskubariakin moltsotu neban sekula-bedarra.
2. moltsotu. (c). du aditza. Pilatu. Aglomerarse. Jente guztia ataixan moltsotu zan, atiak itxita eren da.
mómentu, mómentua. (a). izena. Momento.
mómentuan. adberbioa. 1. mómentuan. adberbioa. Berehala. Arekin gauzak momentuan egin biar izaten die. 2. mómentuan. Une honetan. Momentuan ezin dotsut erantzun. Nausixakin berba ein biot.
momórro. MAMÁRRO.
1. momorro, momorrúa. (b). izena. MAMARRO, -U. Zomorroa. Insecto, bicho, gusano, oruga. Ortuko gauziai gero ta momorro geixao eitte jako. Oso generikoa da. Ik. éltxar, koko. 2. momorro, momorrua. izena. (Eibar) MAMARRO (EIB.). "El coco. Umiak bildurtzeko erabiltzen dan pertsonajia. Ixildu zaitez, mamarrua dator bestela." (SB Eibetno). Sin. mozorro.
móna, mónia. (c). izena. Pelotan MONIAKIN JOKATZIA lehenengo sakean pelota gelditu eta bigarrenean joteari esaten zaio. Pelota oso bizia denean egin ohi da, batik bat, "barruka" eta umeen artean.
Mondráue. (a). toponimoa. MONDRAU (LEIN.), MONDRA. Arrasate. Ezizenetan azentua lehenengoan: «Móndraue». Herri honetakoei mondráuetar esan ohi zaie Bergaran aspaldian, baina adinekoek mondraar ere badiote. Sasoe batian or móndraarrak, majadero pillia, dana erromeixa leku danetan burrukia euken arek e. Geiztuak zien. Ben.
montxor, montxorra. (d). Etxe berri bati teilatua ematen zaionean igeltseroek eta jabeek egin ohi duten afaria. Sin. ostroko, teillatu-afári.
morál, morála. (a). izena. Animoa, adorea. Moral. Dagon beruakin eta antxintxika. Orrek jaukak morala. Erderatik gure belaunaldian sartua.
mórdaza, mórdazia. (d). izena. Gaztaina batzeko egurrezko pintza handiak. Pinzas grandes de madera para recoger castañas. Eskuak zaztiau nai ezpaittuzu mordazia eruan gaztaiña batzera. Azen.: mordáza, -ía ere bai. Sin. motxarda.
mórdo, mordúa. (a). zenbatzailea. MORDÓ BAT. Un montón, muchísimo(s). Jente mordua etorri da./ Ardao mordo bat eran giñuan. Sin. pílla.
mordóillo, mordoillúa. (d). izena. Pila nahasia. Montón desorganizado. Mordoillua, ba pilla baldar samar bat. Klem.
mordóxka, mordoxkía. (b). zenbatzailea. MORDOXKA BAT. Kopuru handi samarra. Una cantidad considerable, bastante. Aintxintxikalari mordoxkia dago Bergan.
mor-mor. 1. mor-mor. onomatopeia. "Errekako urak goxo-goxo doiazenian etaratzen daben zaratia." (SB Eibetno). Ik. murmuríxo. 2. mor-mor. onomatopeia. (Eibar) "Rumores, murmuraciones. Hor dabiz gure etxeko atsuak, Ik. murmuríxo.
mormorreko, mormorrekua. izena. (Eibar) MURMURREKO, MORMOZKO. "Entierro de gente muy pobre. Dirurik ez zekan jendiaren elizkizunak ez ziran kantatzen; abestixak mormorrian esaten ziran, eta hortittik izena. Aste Santukuan egitten ziranak be mormozkuak ziran, sasoi horretan ezin zalako kantau. Sin. mormozko entiarro." (SB Eibetno).
