Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
lur, lúrra. (a). izena. Tierra, suelo. Lur ona da au./ Lurrera jausi da. Hona hemen lur mota batzuk:. buztín-lur, buztin-lúrra. (c). izena. Tierra arcillosa. Orturako paraje eskaxa da aura, dana buztin-lurra. lur báltz, lur báltza. (c). izena. Onena laborantzarako.   La tierra negra, con mucho humus, la mejor para la agricultura. Madura aldeko lurran modukoik etxeuan, dana lur-baltza. lur górri, lur gorríxa. (b). izena. Kolore gorriskako laborantza lurra.   Tierra de labradío de color rojizo. Araba eta Naparrua aldian asko ikusten da lur gorrixa. lur góse, lur gosía. (d). izena. Asko abonatu beharreko lurra. lur séndo, lur sendúa. (c). Geruza lodiko lurra, ona laborantzarako, Geruza lodiko lurra, ona laborantzarako, baina astuna euri gehiegi eginez gero. Ik. buztín-lur, lurrústel. lur-berde, lur-berdia. izena. Lur hezea. Lur-berdia botatzen bada, aek arnasia artzen dau. Cand. Ikazgintzaz ari da. lúr-jóta egon. (b). esapidea. LÚR-JÓTA IBILI. Adore guztia galduta egon.   Estar abatido, desanimado. Andria il jakonetik ziero lur-jota dago. lúrra artu. 1. lurra artu. (c). Sustraitu.   Arraigar una planta. Iru landara sartu nittuan da batek bakarrik artu dau lurra. 2. lurra artu. (b). aditza. Lurreratu; hegazkiñak, batik bat.   Aterrizar. Lurra artzerakuan izan zan akzidentia. lúrra emon. (c). dio aditza. Hildakoa hilobiratu, lurperatu. Atzo lurra emon zotsen da gaur da funerala. Enterrau da erabiliagoa. lúrra jo. 1. lurra jo. (c). esapidea. Teilatua erori (etxe bati). Baserri arek laster joko dau lurra, etxaue kasoik eitten da. 2. lurra jo. (c). esapidea. Hondatu, erori. Lurra jota topau neban zuen ama. lurrakin artu. aditza. Lurrarekin estali. Da geo lurra bota gaiñea, da lurrakin artu bittarte danak. Cand.
lur-ságu, lur-sagúa. (d). izena. Ratón de campo. Sin. baso-sagu.
lur-auts, lur-autsa. (d). izena. Iduria.   Cisco, carbón en polvo o restos quemados de la carbonera. Lur-autsa lurrea jausten da, da iketza geatu galbaian.Cand./ Ta gero aura lur-autsakin dana kubriru. Eleut. Sin. lur-erre, iduri.
lur-bánasta, lur-bánastia. (c). izena. Banasta txikia. Beste bat lur-banastia, lurra erabiltzeko, txikixa. Don. Ik. banástatxo.
lurbandu. Ik. lurméndu.