Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
ikástola
ikusgárri
ikástola, ikástolia. (a). izena. Ikastola.
ikatza zakutan sartzen
© Xanti Mendiola
íkatz, ikátza. (a). izena. IKETZ. Carbón. Adinekoek Iketz, ikezgiñ... (eratorri guztietan) darabilte ia beti. Gazteagoek ikatz gehiago. ikatz xe, ikatz xeia. izena. IKETZ XE. Ikatz xehea, iduria.   Carbón menudo. Praserotaako ta erute zan, ikez xeia esate zan. Mateo. ikatza egosi. (c). aditza. IKETZA EGOSI. Hacer (cocer) carbón vegetal.  
ikatz-txapa, ikatz-txapia. (d). izena. IKETZ-TXAPA, IKEZ-TXAPA. Ikatz-zaku beteari puntan jartzen zaion zumitzezko estalki borobila. Zakuak betetze zien, gero ikez-txapak izeten dia; bueltan ipintte ako goiko puntan, da ori ezpada garua ipintte ako. Mart. Sin. txapa.
ikatz-galbae. IKATZ-BAE. "Cedazo para limpiar el carbón" (SB Eibetno) .
ikatz-kaku, ikatz-kakua. (d). izena. IKETZ-KAKU, IKEX-KAKU. Gancho para sacar el carbón de la carbonera. Ortz bakarra, len esan dotena, ikex-txakua, iketza etaatzekua. Mart. Sin. kako, -u, ortz-bakar.
ikatz-lan, ikatz-lana. (c). izena. IKETZ LAN. Trabajo que realizan los carboneros. Ni neuk etxeako ei neban, eta emengo iketz-lana geixena bakoitza beretako izeten zan. Mateo.
ikatz-neurtzaille, ikatz-neurtzaillia. (Eibar) "Medidor de carbón. Herriko abastos politikan, ogixa pixau eta esnia graduau egitten zan moduan, ikatza neurtu egitten zan eta hori egitten ebana zan ikatz-neurtzaillia." (SB Eibetno).
ikatz-plazia
© Xabier Otero
ikatz-plaza, ikatz-plazia. (d). izena. IKETZ-PLAZA, IKEZ-PLAZA. Ikatz egin berria zabaltzeko eta edukitzeko lekua. Eoten da, ikez-plazia esate ako, iketza etaa ta eukitzeko leku bat. Mart.
ikatz-zaku, ikatz-zakua. (d). izena. IKETZ-ZAKU, IKEZ-ZAKU. Saco de carbón. Ikez-zakuak esate akon. Jose.
ikazgei, ikazgeixa. izena. "Ikatza egiteko gertautako egur zatixak." (SB Eibetno).
ikazgille, ikazgillia. (d). izena. IKEZGILLE, IKAZGIÑ. Ikazkina.   Carbonero. Lengo basomutillek edo ikezgilliek eibena. Mateo. Sin. ikázgiñ, txendorgille.
ikázgintza, ikázgintzia. (c). izena. IKEZGINTZA. Fabricación de carbón. Zure aittajuna ikazgintzan ibilittakua da./ Neguan ikezgintzia ta, egur-gertatzia ta. JJp./ Terese makiña bat einddakua zan, makiña bat ikezgintza einddakua. JJp.
ikázgiñ, ikazgíña. (c). izena. IKEZGIÑ, IKAZKIÑ. Ikatza egiten duena.   Carbonero. Baba-baltzak urdaixakin, ikazgiñen jana./ Ikazgiñak egur-ikatza eitten dabe./ Goimendixan ikazgiñak eta bajanaz ta ikasiñ egurgiñan. Fran. Sin. ikazgille, txendorgille. ikazgíñan. (c). adberbioa. Ikatza egiten. Joantxo ikazgiñan ibilittakua da gaztetan.
ikaztei-zulo, ikaztei-zulua. (d). izena. IKEZTEI-ZULO, IKAZTE(G)I. Txondorra egiten deneko gunea. Pillak einda ikaztei-zuluan, bertan albotan pillak; gertu-gertu geo bertati. Cand. Sin. txendor-zúlo.
ikaztoi, ikáztoixa. (d). izena. Txondorra. Gure etxian ein zeben, Ola-n, ikaztoixa. Aniz. Etim.: ikatz+hobi, ziurrenik. Ik. txendor.
iketan. Ik. íka.
iketz. Ik. íkatz.
ikisi. Ik. ikási.
ikubill. Ik. ekúbill.
ikúrriñ, ikúrriña. (a). izena. Euskal Herriko bandera. Len be ikurriña esaten jakuan Euskal Herriko zerai. Banderia dana, eta Euskal Herrikua esan bia giñuanian ikurriña. Don. Azen.: ikurríña ere bai.