Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
iar
ídia
iar. Ik. ígar.
ibaazi. Ik. irabázi.
ibaixa
© BUAko guztiak
íbai, íbaixa. (b). izena. Deba ibaia, eta munduko beste erreka handiak.   Rio grande. Ibaixak gaiñezka ein ddau Zubittan./ Ubera errekia Barruti parian sartzen da ibaixan. Hiztun onek beti erabili izan badute ere, jende asko da erreka besterik esaten ez duena.
ibargi, ibargixa. (d). (Oñati) Eguzkibegia, egutera. Leku ibargixa da Larraña auzua. Ik. euzkí-bégi.
ibilgonia jantzi. esapidea. "Ibiltzeko gona jantzi; eta beraz, etxean ez dela geratuko, parrandan edo ibilian baizik. Orrek ibilgonia jantzi dau eta zeak geldittuko dau. Sin. andafuerako soiñekua jantzi." Sin. andáfuerako soiñekúa jantzi.
ibilláldi, ibillaldíxa. (b). izena. Caminata, rato de paseo. Bazkalostian ibillalditxo bat eitten dou egunero. "Ibilaldixa" dagoela edo egin dela esaten denean, ibilaldi luzea esan nahi du. Angiozartik Asentziora ibillaldixa dago. Ik. .
ibíllera. 1. ibíllera, ibílleria. (b). izena. IBILKERA. Ibiltzeko era, ibilkera.   Manera de andar. Ibillera narrasa dauka gizon orrek./ Ibilleran antzemote jako basarrittara eztana. 2. ibíllera, ibílleria. (b). izena. Andanza. Egunero Donostiatik bueltia ein biarra ezta ibillera ona./ Ibillera txarrak eitteittue gaurko gaztiak./ Gizaju orrek darabiz ibillerak. Besterik zehazten ez denean, ibilera txarrak edo gogorrak.
ibílli. estepan. IBILI. Ibili ahoskatzen dute askok, adinekoek batez ere. 1. ibilli. (a). da aditza. Andar. anasetik kaifasenera ibili. (d). esapidea. (Oñati) Zerbait lortzeko atzera eta aurrera ibili. Azkenian konsegidu arek, Anasetik Kaifasenera ibilli ondoren. andakatik mundakara ibilli. esapidea. "Galduta edo noraezean ibili." (Lar Antz). Sin. nunbaittetik nunbaittera. dabillen lekuan. (c). esapidea. "Edozein lekutan dabilela ere . Mutiko ori tripazorririk barik ibilliko da dabillen lekuan. ibilli-ibilli eiñ. estepan. esapidea. "Zerbaitetan aritu, jardun. Ibilli-ibilli iñ, da oixe pasau jaku." (Lar Antz) zabizten-zabizten. esapidea. "Ibili eta ibili egin, ibili bitartean, jardun eta jardun. Oinddio ikusten nao, zabizten zabizten, Nekane ezkonduko dala zuek paiño lenao. Sin. ibilli-ibilli iñ; jokatu egiten da.» (Lar Antz). Sin. ibilli-ibilli eiñ. 2. ibilli, ibillíxa. estepan. (c). izena. IBILI, -XA. Ibiltzea.   Caminata, el andar, el caminar, el viajar. Zuek ibilixa besteik eztaukazue buruan./ Ibilixak eztauka kalteik./ Ibilixan eztago otzik./ Ibilli bat eizu bazkaixa asentatzeko./ Arek eitten dittu ibillixak. ibilíxan-ibilíxan. (c). esapidea. Ibiltzearen edo jardutearen poderioz. Ibilixan-ibilixan, azkenian ikasi ein zeban pelotan.
ibilttári, ibilttaríxa. (c). izena. Oinez asko ibiltzen dena.   Andarín. Ibilttari amorratua zan gure tio. Ibilgailuz dabilenari ere bai gaur egun.
Ida
© bettaman@flickr
ída, idía. (a). izena. (Angiozar, Elgeta, Leintz, Ubera) IRA. Pteridium aquilinum. Garoa.   Helecho Idatan die gizonak. Sin. garo.
idarra
© Jaione Isazelaia
ídar, idárra. (b). izena. . Pisum sativum. Ilarra.   Guisante. idar-bárri, idar-bárrixak. (b). izena. Guisantes frescos. Konejua saltsan jan dou idar-barrixekin.
idar-bárri, idar-bárrixak. (b). izena. Guisantes frescos. Konejua saltsan jan dou idar-barrixekin.
idár-parra, idár-párria. (b). izena. Idar landareei sartzen zaizkien makilatxo adardunak.   Palos que se colocan a las plantas de los guisantes. Idar-parrak eitten ibili naiz aixkoriakin.
idaska. Ik. iéska.
idaskátu. (d). IRASKÁTU, IRESKATU. 1. idaskatu. (d). da aditza. IRASKATU. Jaki bat edo beste zerbait idaska (ardagaia) bezalakoa, lehorra eta malgua, bihurtu.   Volverse un alimento u otra cosa como la yesca, seco y correoso. 2. idaskatu. aditza. "Secarse un árbol." (SB Eibetno).
idaurra
© Jaione Isazelaia
ídaur, ídaurra. (b). izena. Elkarri sokatxoz loturiko makila lodi batez eta beste mehe batez eginiko esku-tresna, besteak beste babak jotzeko Idaurra apurtu jat baba joten nebillela.
ídaurtu. (d). du aditza. Idaurrez jo. Koltxoiak idaurtzen diardu.
idazi. Ik. irázi.
ideko. Ik. áideko.
idi. Ik. íri.