Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
goizízar
gomestaziño
goizízar, goizizárra. (d). izena. GOIXEKO IZAR (EIB.). Artizarra.   Venus, lucero del alba Sin. artízar.
góiztar, góiztarra. (c). izena. Goiz jaikitzen dena.   Madrugador. Zuen aitta oso goiztarra zan.
gólda, goldía. (b). izena. Arado. Golda zarrak sobran dare. komentario 1 Ik. frantzes-gólda, golda áundi, zurgólda. goldiá baiño basárrittarraua. (c). esapidea. Oso baserritarra. goldiá baiño takárraua. (c). esapidea. Oso takarra. Periko goldia baiño takarraua zuan.
goldá-árrasto, goldá-árrastua. (d). izena. GOLDARRO. Ildoa.   Surco del arado. Sin. goldazúlo, zotárro, goldázoi.
golda haundixa
© Iñaki Arana
golda áundi, golda aundíxa. (c). izena. Burdinazko golda gurpilduna, azken aldera erabili ohi zena.   El arado más moderno, el de ruedas, el más usual en el momento que apareció el tractor.
goldáketa, goldáketia. (b). izena. Goldatze lana. Aurten eztittugu eiñ oinddio goldaketak./ Goldaketia lan astuna da. goldáketan. (b). adberbioa. GOLDÁN. Arando. Julien goldaketan dabill./ Egun guztia goldan baiño geixao kantsatzen naiz zuri entzuten.
goldá-kútxillo, goldá-kútxillua. (d). izena. Lurra ebakitzen duen goldako burdina zorrotz eta zuzena.   Cuchilla de arado. komentario 1
goldá-pála, goldá-pália. (d). izena. Lurra alde batera iraultzeko goldak atzean duen burdina zabal bihurra.   Vertedera del arado.
goldarro. Ik. goldá-árrasto.
goldátu. 1. goldatu. (b). du aditza. Arar. Kaminpia goldatzeko asmua daukat.
goldatua
© Jaione Isazelaia
2. goldatu, goldatúa. (b). izena. Goldatutako lur-saila.   El terreno ya arado. Ariakin apurtze zan goldatua./ Goldatuan dabill beixa.
golda txikixa
© Iñaki Arana
gólda txíki, goldá txíkixa. (c). izena. Arado pequeño. Goldak ola ganauakin bakarrik joate zien ba, golda txikixa zan ori, eta lenau errementarixak itte zeben. Eus.
golda-zapáta, golda-zapatía. (d). izena. Dental del arado.
goldázoi. 1. goldázoi, goldázoix. (c). izena. Goldeak mugitzen duen zohia, lur zatia.   Tepe de arado. 2. goldázoi, goldázoixa. (d). izena. Ildoa, golda-arrastoa. Klem.   Surco de arado. Ik. goldá-árrasto, zotárro.
goldazúlo, goldazulúa. (c). izena. Ildoa, golda pasatutakoan gelditzen den erretena.   Surco de arado. Miñerala goldazulora botatzeko oitturia dauke./ Goldazuluan ankia sartu ta muturrez aurrera jausi nitzan. Sin. goldá-árrasto, zotárro, zótaska, goldázoi.
gólfo, gólfua. (a). adjektiboa. Parranderoa, alperra.   Golfo.
golóndrina. KULÉNTRIÑA, KULÁNTRIÑA.
golondrinak
© Migel Mari Elosegi
1. golóndrina, golóndrinia. (c). izena. Hirundo rustica. Enara. Sin. txío, azpízuri, egabera. Ik. beltxijóe. 2. golóndrina, golóndrinia. (c). izena. (Eibar) Delichon urbica. Avión. Sin. ernara txiki.
golóso, golosúa. (a). adjektiboa. Gozozalea. Sin. gozozále.
gólpe, gólpia. (a). izena. Golpe. Egundoko golpia emon dotsat kotxiai. komentario 1 Ik. odól-gólpe. golpe eiñ. (c). aditza. Heldu, eskua bota. Benga, golpe orri!/ Laster egin gontsan golpe aillegau zien bandejei. gólpe zórrik ez jo. (c). esapidea. Lan apurrik ere ez egin. Eztau kurso guztian golpe zorrik jo. gólpera. (c). adberbioa. Bat-batean, tupustean.   De golpe, derrepente. Gaixuana golpera esan biarrian poliki-poliki esan notsan./ Krisisa golpera etorri zan da preparau barik arrapau zeban jentia. Sin. gólpian. gólpia izan. (c). esapidea. Ezusteko handia izan. Loterixia tokau jatak. Au dok golpia! gólpian. (c). adberbioa. Bat-batean, batera-batera.   De golpe, a la vez. Kanpotar pillia etorri zan golpian gure errira./ Eurixa golpian eitten dabenian nunbaitten kaltia seguru./ Ezidazu gauza guztiak golpian esan. Sin. gólpera.
gólu, golúa. (d). izena. Bocio. Guk orri golúa esaten gontsan. Golua, amen koxkorra. Gure auzuan zuan zar bat Aizpekua, ta len etzien operau be eitten, da “ño, Aizpeko Joxek jaukak golua”. Don. Ardiarenari ere berdin esaten zaio: Golua esaten jako ardixan kokaldiai be, ardixak daukan gaitzai be golua esaten jakon. Ardixak eukitze jok kokaldía, enfermedade bat. Don. komentario 1 Ik. bózio.
góma, gómia. (a). izena. Goma. G