Hiztegia
esne-perretxíku, esne-perretxikúa. (c). izena. Esnea duen perretxikua. Lactarius. Se les supone venenosas. Mutiko orrek esne-perretxikuz bete dau zestua.
esne-sala, esne-salia. izena. (Antzuola) "Esnearen salerosketarako gela. Esne-salia Basterretxen be bazeuan. Basarrikuak ara erute zeben esnia ta kaletarrak erosi." (Lar Antz).
esnéta, esnetía. (c). izena. Baserritarrak kalean esnea saltze lana. Guk esnetia, neu eskolan asitta gero. Aurretik ezan gurian esnetaik. Hil.
esnétela, esnételia. (c). izena. Nata. Donatorentzat, esnegoen da egositakoaren esnegaina eta esnetela egosi gabearena. Sin. apar, esnégaiñ, esnégoen, téla.
esnétsu, esnetsúa. (b). izena. Esne asko ematen duena. Zuen bei pinttia oso esnetsua da./ Esnetsuai billotxa aztia interesatzen jaku, ba subenziño aundixaua artzen dozu, da gero ardi obia urtetzeko probabilidadia be bai. Enr.
esné-zopa, esné-zopak. (c). izena. Esnea ogi-zopekin, ohiko gosaria garai batean. Esne-zopak jan eta eskolara.
espabílau. ESPABILLAU. 1. espabílau. (a). da-du aditza. ESPABILLAU. Espabilar. 2. espabilau, espabiláua. (b). adjektiboa. ESPABILLAU. Espabilado, -a. Espabilaua da aura txikittatik./ Listua ez baiña espabillaua.
espálda, espaldía. (c). izena. Lur-sail aldapatsu eta zabala. Ladera. Zelai bat pe izan leikek. aldapa samarrian dauanian, espaldia. Klem./ Egotxian espalda baten dauka Billarrek munteixa. Ik. mendí-éspalda, silla-éspalda.
espaloi. 1. espaloi, espalóia. (b). izena. Acera. Espaloi ertza buruakin jo zeban. Ik. losa.
2. Espaloi, espalóia. (a). toponimoa. ESPOLOI, -A. San Antonio eta Bidekurutzearen artean dagoen pasialekua. El Espolón. Aintxiñan bandiak jote zeban Espoloian. Adinekoek ESPAL
éspanta, éspantia. (c). izena. (Soraluze) Upategia, sotoa. Hala deitzen zaio Goimendi eta Plazentzia aldean bestetan iputeixa deitzen zaionari. Sin. íputei.
espárbel, esparbéla. (d). izena. Makila luzearen puntan txano formako sare konikoa duen arrantza tresna. Esparavel. Eskaillotan makiña bat aldiz eiñ izan giñuan esparbelakin./ Esparbela ero erreminttak egote zien peskarakuak. Aniz. Sin. salábardo.
esparka. 1. ésparka, ésparkia. (d). izena. Banasta, galbahe eta halako ontzien uztaia, aroa. Se dice del aro superior de un cesto, cedazo, etc. Esparkia ertza dok; banasta ertza ta, banasta-esparkia ta, esan izan dok. Klem./ Burdixak zapalduta galbae esparkia apurtu da./ Artaburua bota, banasta esparkan sake eiñ eta sasira./ Ondoeza eiñ eta bekokixa zabaldu zeban silla-esparkia jota.
Silla-esparka entzuna izan da jarlekuaren ertza izendatzeko. Ik. txirrínbola, ezpan. 2. esparka, esparkia. (d). izena. Txondorra egosi ahala, egositako ikatzaren eta gabearen artean nabaritzen den maila. Esparkia esate ako ori, e, iketza eindda daona eta bestian tarte ari. Mateo.
espárru, esparrúa. (d). izena. Segaz mozten ez den zelai esitua, larrerako bakarrik aprobetxatzen dena. Aldapa delako edo leku desegokia delako. Zelai litzateke segatzen dena, eta esparru ez dena. Esparrua, ardixa larrian dabillen lekuai; beixak ero erozein ganau. Bat izaten da zelaixa, bedarra ondu ta...; esparrua esate jakok e segaik ibiltzen eztana, ganaua ibilli bakarrik; esparrua. Don. Baina pastoreak larreak erosten dituenean esparruak erosi dittu esaten da leku batzuetan. Pastoriak esparruak erosi jittuk, eta ordaiña ba ipiñi jakona. "
espártzu, espartzúa. (c). izena. Estropajo. Ala, artu espartzua ta fregaua eittera. Gaztelaniazko "esparto"tik, landare horrekin egindakoa izaten baita.
espérantza, espérantzia. (a). izena. Itxaropena. Esperanza. Esperantzia da azkenengo galtzen dana./ Geroko esperantzan geratu naiz.
ésperuan égon. (c). esapidea. Haurdun egon emakumea. Estar embarazada la mujer Enterau za? Esperuan ei dago Basotxoko neska gaztia.
Baita UME ESPERUAN.
espezíal. 1. espezial, espeziála. (b). adjektiboa. Normala baino hobea. Especial. Ardau au espeziala da.
2. espezíal, espeziála. (b). adjektiboa. Arraro edo berezi samarra. Especial. Auskalo zela artuko daben, bera dan espezialakin.
3. espezíal. (b). adberbioa. (lagunartekoa.) Oso ongi. Espezial pasau giñuan Benidorren. Espezial pasau, ibilli, egon...