Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
dotoretásun
dudáko
dotoretásun, dotoretasúna. (c). izena. Elegancia, belleza. Bilbok eztauka Donostian dotoretasun aura./ Dotoretasuna eztago bakarrik erropan. Sin. dotoreríxa.
dotorétu. (b). da-du aditza. Dotore jarri.   Adornar(se), poner(se) elegante. Ezkondu danetik dotoretuta ikusten da.
dótriña, dótriñia. (b). izena. Catecismo, catequesis. Dotriñia buruz jakin biar izaten zan./ Don Manuel. Dotriñia preguntau saltanduan. Ez ekin e, da saillian, e. Da! oiñ lelengua, oiñ erdikua, oiñ atzenekua. Hil. dótriñia euki. (c). esapidea. Maldizioka jardun. Azelakotxe dotriñia zeuken pelotarixak: ango maldiziñua, ango ostia-soiñua... Sin. errosaixua euki.
dózena, dózenia. (a). zenbatzailea. Docena. Bi dozena arrautza erosi.
dozénerdi, dozénerdixa. (a). zenbatzailea. Media dozena. Dozenerdi bat perretxiku bakarrik topau dot./ Ogei duro balioittu dozenerdixak.
dra-dra-dra. (d). onomatopeia. Onomatopeia, azala kentzearena, adibidez. Trangatzia ba, bittartiakin sartzen zan, da olaxe dra-dra-dra-dra, da kentze jakon azala gaiñekua. Juana.
drága, dragía. (b). izena. Gurdiaren frenoa.   Freno de carro. Dragia apurtu ta errekara joan giñan bei ta guzti. Bost edo sei draga-sistema azaldu dizkigu Donatok.
draga-égur, draga-egúrra. (c). izena. Gurdia frenatzen duen egurra. Larakoari eraginez draga-egurra tiratzen da gurpilen kontra. Hots handia ateratzen du.
dragói, dragóia. (a). izena. Dragón. San Migelek dragoia il ei zeban.
dráma, drámia. (a). izena. (Eibar) "Drama, ocasión patética. Kinzenia galdu jokuan tabernan eta gaur be dramia dago ziur aren etxian.
dranga-dranga. Ik. danga-dánga.
drau. onomatopeia. "Significa fuerza de improvisación." (SB Eibetno).
draun, drauna. (d). izena. (Eibar) Eliztorreko kanpai handia eta harekin egindako deia.   Campana mayor de la iglesia y avisos desde ella. Draunak bi dira Eibarko kanpaitorrian./ Su-kanpaia be draunian joten da. (Etxba Eib)
dringili-drangala. Ik. dínbili-dánbala.
dróga. 1. dróga, drógia. (c). izena. Istilua, iskanbila.   Disputa, jaleo. Gure mutikua ta zuena juntatzen dienian drogia besteik eztauke./ Drogia ipintzeko naikua die bi txorimalo. DROGIA IPINI eta ETARA, batik bat. Ik. démanda, sesíño, xestra. drógan. (c). adberbioa. Istilutan. Goiko andra-gizonak beti drogan dabitz. 2. dróga, drógia. (a). izena. Droga. Drogia saltzen arrapau dabe.
drogáu. (a). da-du aditza. Drogar(se). Perretxikuekin drogatze i da.
drogosua
© Josu Okina
drogóso, drogosúa. (c). adjektiboa. DROGERO (OÑ.). Istiluzalea.   Pendenciero, -a, follonero, -a. Arekin ibiltziak billurra emute juan, drogoso utsa zuan da./ Zuen lagun orrek drogero itxuria xakok; beti jaleo billa ikusten xuat. Ik. xestroso.
dronillo. Ik. tórnillo.
dúan. adberbioa. (Eibar, Soraluze) Doan.   Debalde, gratis. Hitz hau, guk dakigula, ez da Bergaran esaten, debalde erabiltzen da, baina oso ezaguna da plazentziar eta eibartarrei entzunda. Elgetan ogi berua dirutan, aize freskua duan. (d). esaera. Famatua da Elgetako arkupeko haize freskoa. duango, duangua. (Eibar) DUAKO. 1. dúango, dúangua. (c). adjektiboa. DUAKO. Debaldekoa. Geienetan frontoia duakuekin betetzen zan (SM Ezten). 2. dúango, dúangua. adjektiboa. DUAKO. "Gorrón. Beti eta alde guztietan aura duangua.
dúda, dudía. (a). izena. Zalantza.   Duda. Ointxe dudia sartu jat. dudán egon. (b). DUDÁN GERATU. Estar, quedar... en duda. Dudan nago zinera joan ala etxian geldittu./ Dudan geratu nitzan bera ete zan ala ez ete zan. dudía ala?. (c). esapidea. Hala erantzun ohi da, erdi brometan, "galdetzea ere", "jakina", zentzuaz.