Hiztegia
asteburu, asteburua. izena. Aste bukaera. Hitz sartu berri samarra dirudi. Ia datorren asteburuan atemarkua aldatzen doun. Sin. astégoen.
astégoen, astégoena. (d). izena. Asteburua. Fin de semana. Jeneralmente guk ola usatzen giñuan astian lelengo egunetan iltzia (txerria). Astegoenera, jaixa datorrela txarri-gobiernua eitteko, ero bestia dala ta. Don.
astégun, astegúna. (a). izena. Lan eguna. Día de labor. Astegunian jaiegunian baiño obeto ibiltzen da. Ant. jaiégun. astégun buru-zúri, astégun buru-zuríxa. (d). esapidea. ASTEGUN GORRI (OÑ.). Aste egun arrunta. Eguneroko normaletik kanporako zerbait egiten denean ondorengoaren gisako esaldiak egin ohi dira: Astegun buruzurixan da dantzara? Au dok jiria au. Sin. astegun soill.
astélen. 1. astélen, astélena. (a). izena. Lunes. 2. astélen, astélena. (b). izena. Ajea, "bixamona". Galbana, resaca. Egundoko astelenakin joan nintzuan lanera.
ásti, astíxa. (a). izena. Tiempo disponible. Eztaukat ezertarako astirik.
arnasia artzeko asti barik. (b). esapidea. Jesus baten, derrepente.
Arnasia artzeko asti barik eran juan botillia. Presaka eta korrika zentzuan ere entzun daiteke. txixa eitteko astirik pez. (b). esapidea. Guztiz lanpetuta edo okupatuta. Aspaldian etxaukat txixa eitteko astirik pe.
astiáldi, astialdíxa. (b). izena. Denbora librea dugun unea. Momento de tiempo disponible. Urrengo astialdixa daukatenian illia moztu biot.
astígar, astigárra. (d). izena. . Acer campestre. Azkarra. Arce. Don.k dio azkar esan ohi dela, baina astigar ere uste duela baietz. Sin. azkar.
astínddu. 1. astinddu. (b). du aditza. Sacudir, bien sea una alfombra, bien sea una paliza. Astindduizu jertse ori, zuri-zuri daukazu ta./ Danen artian majo astinddu zeben.
Eskuz arropa garbitzerakoan igurtzi eta eragiteari ere bai. Jabondu, da gero uretan, urkorrientan, ur garbixan, astinddu. Don. 2. astinddu, astinddúa. (b). izena. Sacudida, paliza. Alfonbra orrek astinddu bat pe artuko leuke ba./ Astinddu ederra emon zotsan Retegik Ariñori.
astíro. (b). adberbioa. Poliki, soseguz. Despacio, sin prisas. Egun baten etorri gurera ta astiro-astiro berba eingou. Astíros dio Don.k. Topiña. Anka barekua. Babalapikua gertatzeko be bai... Astiros gauzia eitteko zan ori. Astirosao eitten dok or gauzia. Don./ Astirosao lan eiñ. Don. Ez diot besteri entzun. Ik. mántso, políki, sosíuz.
ásto. 1. asto, astúa. (a). izena. Burro. Sin. asto beltzanak esan, aldrebes. Ik. térko. asto joan eta mando etorri. (c). esapidea. Zerbaiten atzetik ibili ondoren, ez lortu. Zerbait gaizki atera. Aretxi pasau jakon asto juan ta mando etorri.
Sin. asto joan eta mando etorri. astua makillara letxe oittu. (b). esapidea. Egoera txar batera ohitu. Aren andria astua maikillara leztxe einda euan. (AAG Eibes)
astua txalma ta guzti baiño astuaua. esapidea. (Antzuola) Oso astoa. (Lar Antz). astuak baiño lan geixao eiñ. (b). esapidea. Lan asko egin. astuak jauzkak buztanpian. (c). esapidea. Diru kopuru bati asko irizten zaionean esan ohi den esapidea. Olako kotxe batek bost milloi balio jittuk. Astuak jauzkak buztanpian. astuak pe gaztetan politak izaten ei dira. (c). esapidea. "Norbait itsusia dela adierazteko konparazioa." (AAG Eibes).
aztorautako astarra baiño sazkarraua izan. esapidea. (Eibar) Oso zakarra izan.
lenaoko astuana pasau: ez jaten oittu zanian il. esapidea. Jendea gauza txarretara ez dela ohitzen, alegia. Entzuleak esaera ezagutzen badu, lehen partea bakarrik esaten da. 2. asto, astúa. (a). adjektiboa. Estúpido, -a. ignorante, bruto, -a. I aiz personia astua.
3. asto, astúa. (c). izena. Egurrak zerraz ebakitzeko erabiltzen den euskarria. Aparato de madera de cuatro patas que se utiliza para sostener los troncos que se han de cortar a sierra. Sirrin-sarran jardun dau Antonik zerran, tronguak asto gaiñian jarritta.
4. asto, astúa. (d). izena. Bizkarrean egurrak garraiatzeko erabiltzen zen zurezko tresna. Astuak izete zien, ezta? Astua eukan izena. An kargau biar izete eban, eutsi esku batekin da bestiakin kargau. Mart.
5. asto. Ik. burtásto.
asto-básta, asto-bastía. (c). izena. Astoari banastak edo beste zerbait jarri aurretik bizkarrean ipintzen zaion almoada antzekoa. Albarda, especie de almohadilla que se coloca sobre el lomo de los burros. Asto-bastia ondo lotu ezian, alperrik da banastak lotzen astia. Sin. albarda, básta.
astóbelarri, astóbelarrixak. (d). izena. . Ez dugu lortu izen zientifiko eta erdarazkorik. Zuztar beltza, asto belarrien tankerako hostoak eta krabelinaren itxurako lore horiak dituen landarea.
astóill, astóilla. (d). izena. (adierazkorra.) Maiatza. Astoak altan egon ohi direlako. Ik. katúill, máietz.
astokárdu, astokardúa. (c). izena. . Dipsacus fullonum. Cardencha, dipsaco. Sin. kárdulatz, sorgín-órrazi.