Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
astánaparri
astíro
astánaparri, astánaparrixa. (c). izena. Viruela loca, varicela. Gure umiak astanaparrixa dauka.
astapékotz, astapekótza. (c). izena. ASTOPEKOTZ. Asto kaka.   Excremento de burro. Beiñ Erregenetan, astapekotzak papelian kurioso-kurioso batu ta zapatan ipiñi josten. Ik. astapiku.
astapíku, astapikúa. ASTOPIKU. 1. astapiku, astapikúa. (c). izena. Astoaren korotza, bekorotza (umorezkoa).   Excremento de burro. Ik. astapékotz. 2. astápiku, astápikua. (c). adjektiboa. Majadero. Ik. astákerten. 3. astapiku, astapikúa. (d). izena. Basapikua.
astápistola, astápistolia. (c). izena. ASTOPISTOLA. Astapotroa. Anaia be astapistola majua dok. Sin. astápistola.
astápotro, astápotrua. (c). adjektiboa. ASTOPOTRO. Ausarta, kirtena.   Bragado, aguerrido, gamberro. Astapotro bat zuan bizikletan./ Kuadrilla orretakuak astapotro batzuk dittuk. Segun eta nola esaten den, izan daiteke edo ausarta edo kaskajoa. Ik. astákerten.
© Jaione Isazelaia
astáputz, astapútza. (b). izena. . ASTOPUTZ. Lycoperdon sp.. Cuesco de lobo. Zelaietan hazten den perretxiko borobila. Zahartzen denean hauts beltzez betetzen zaio barrua. Sin. putzustel. (Lar Antz). astoputz aundi. izena. (Eibar) Langermania gigantea. Bejin gigante. (SB Eibetno).
ástar, ástarra. (b). izena. Burro macho. Zuen umiak astarra baiño arrantza aundixauak eittu. Ant. astoéme. astarraldixa euki. esapidea. (lagunartekoa.) TSE B. (argot). Gizonezkoa sexu gogoz, "altan", egon.  Estar cachondo; caliente. Zer astarraldixa, ala? Torero tipua hartzen dok-eta. (TSE Berb)
áste, astía. (a). izena. Semana. astero. (a). adberbioa. Aste guztietan. astían-astían. (c). adberbioa. Astero. Arek sidolakin danak astian-astian. Aniz. Ik. zortzíxan-zortzíxan.
astebéte. (a). izena. Espacio de una semana. Oinddio astebete bia dabe etxia akabatzeko. Artikulurik gabe.
asteburu, asteburua. izena. Aste bukaera. Hitz sartu berri samarra dirudi. Ia datorren asteburuan atemarkua aldatzen doun. Sin. astégoen.
astégoen, astégoena. (d). izena. Asteburua.   Fin de semana. Jeneralmente guk ola usatzen giñuan astian lelengo egunetan iltzia (txerria). Astegoenera, jaixa datorrela txarri-gobiernua eitteko, ero bestia dala ta. Don.
astégun, astegúna. (a). izena. Lan eguna.   Día de labor. Astegunian jaiegunian baiño obeto ibiltzen da. Ant. jaiégun. astégun buru-zúri, astégun buru-zuríxa. (d). esapidea. ASTEGUN GORRI (OÑ.). Aste egun arrunta. Eguneroko normaletik kanporako zerbait egiten denean ondorengoaren gisako esaldiak egin ohi dira: Astegun buruzurixan da dantzara? Au dok jiria au. Sin. astegun soill.
astegun soill, astegun soilla. izena. (Antzuola) "Asteko eguna." (Lar Antz) Sin. astégun buru-zúri.
astélen. 1. astélen, astélena. (a). izena. Lunes. 2. astélen, astélena. (b). izena. Ajea, "bixamona".   Galbana, resaca. Egundoko astelenakin joan nintzuan lanera.
asté sántu, asté sántua. (a). Semana Santa.
ásti, astíxa. (a). izena. Tiempo disponible. Eztaukat ezertarako astirik. arnasia artzeko asti barik. (b). esapidea. Jesus baten, derrepente. Arnasia artzeko asti barik eran juan botillia. Presaka eta korrika zentzuan ere entzun daiteke. txixa eitteko astirik pez. (b). esapidea. Guztiz lanpetuta edo okupatuta. Aspaldian etxaukat txixa eitteko astirik pe.
astiáldi, astialdíxa. (b). izena. Denbora librea dugun unea.   Momento de tiempo disponible. Urrengo astialdixa daukatenian illia moztu biot.
astígar, astigárra. (d). izena. . Acer campestre. Azkarra.   Arce. Don.k dio azkar esan ohi dela, baina astigar ere uste duela baietz. Sin. azkar.
astínddu. 1. astinddu. (b). du aditza. Sacudir, bien sea una alfombra, bien sea una paliza. Astindduizu jertse ori, zuri-zuri daukazu ta./ Danen artian majo astinddu zeben. Eskuz arropa garbitzerakoan igurtzi eta eragiteari ere bai. Jabondu, da gero uretan, urkorrientan, ur garbixan, astinddu. Don. 2. astinddu, astinddúa. (b). izena. Sacudida, paliza. Alfonbra orrek astinddu bat pe artuko leuke ba./ Astinddu ederra emon zotsan Retegik Ariñori.