Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
anábasa
andéreño
anábasa. 1. anábasa, anábasia. (b). izena. Landaretza ugaria, nahasia eta zarraparratsua.   Vegetación abundante, variada e incontrolada. Basuetan dago anabasia! Kristaurik pasau ezinddako moduan dare. 2. anábasa, anábasia. (b). izena. Zakar edo hondakin pila.   Montón de cosas inservibles o desechos, revoltijo. Kuarto onetan anabasa guztia daukau: liburu zarrak, bizikletia, ezetarako eztien gauzak...
anáe, anáia. (a). izena. Hermano. Neba ez da ezagutzen. anai-arreba, anai-arrebak. (a). Hermanos. Gu, lau anai-arreba ga. Anae-arreba diote Hil. eta JJp.k.
anaiérdi, anaierdíxa. (c). izena. Guraso bat desberdina duen anaia.   Hermanastro. Ez i da ondo konpontzen bere anaierdixakin. Ik. arrebaérdi.
anaitzáko, anaitzákua. (d). izena. Anaiordekoa.   "Hermano adoptivo. Anaitzakua, baiña odolekua balitz leztxe maitte eben etxeko guztiak.
anbo, anbúa. (d). "El zángano." (Izag Oñ). (Erlea).
anboatoka. (c). Nesken korro-jolasa. "Anboaton, matarile rile rile..." abesten zen.
anborraiñ. Ik. amórraiñ.
Anboto. (a). toponimoa. Durangaldeko mendia, gure ibarreko leku askotatik ikusten dena. Anboto txapelakin egon. (c). esapidea. Haserre aurpegia eduki. Argi ibili adi tabernarixakin, Anboto txapelakin jaok-eta.
Anboto-aize. Ik. atxbítarte égoe.
anbotoko señoria
© Ezezaguna
Ánbotoko séñora, Ánbotoko séñoria. (b). izen propioa. Anbotoko Mari.   La Dama de Anboto. Buruko paiñolo orrekin Anbotoko Señoria emoten don. Honelako konparaketetan entzun izan dugu ia bakarrik gure denboran. Hona hemen berriz Izagirrek Oñatin jasotakoa:
ánda, andia, -ak. (c). izena. Zerraldoa edo gaixoa edo zauritutakoa bizkarrean eramateko balio duen tresna.   Andas. Anda gaiñian jartzen da il-kajia kanposantura eruateko./ Andia personia eruateko izete zuan, da ganajatekua eruateko ta angaillia. Don. Inprobisatutakoa denean ere bai. Eskillariakin igual eitten zan, inprobisau, da “andan eruan dabe". Don. Sing. nahiz pl. Ik. ángailla.
andabide, andabidia. "Camino funerario." (SB Eibetno). Sin. elizbíde.
andadora. "Tortolosetan jokatzeko erabiltzen dan kristalezko bolatxua." (SB Eibetno).
andadóre, andadoría. (d). izena. Haurrak oinez ikasteko balio zuen tresna. Don. Lehenago beste izen bat zuela, baina ez duela oroitzen, dio.
andafuerako.
andafuerako soiñekua jantzitta
© Josu Okina
andáfuerako soiñekúa jantzi. (d). esapidea. Etxetik kanpora ibiltzeko ohitura handia hartu duten pertsonengatik esan ohi da, erdi brometan.   Dícese de las personas que salen mucho de casa, de excursión, de juerga, etc. Pantxikak, alargundu zanian andafuerako soiñekua jantzi zeban da arrezkero majo dabil./ Gure matrakia be aspaldixan andafuerako soiñekua jantzitta dabill ba. Etim.: gaztelerazko "anda"+"fuera".
ándalá!. (c). interjekzioa. Ene bada. Harridurazko espresioa. Gizonoi baziarduan goruetan, da sartu da katuoi, da andala; katu orrek e: “Gizona izenda goruetan?”. Da “Katua izenda berbetan?”. Ben. Anda la pera! eta horrelakoak ere entzun daitezke.
andámiño. Ik. aldámiño.
ándanduan. (c). adberbioa. (Elgeta) Ibilian, mugimenduan. Gure amak negua makal samar pasau eban baiña udabarrixa ezkero andanduan dabil.
andapara, andaparia. (Eibar) "Acequia, canal hacia el molino." (SB Eibetno).
anderia
© Jaione Isazelaia
andére. (c). izena. ANDÉRA. Panpina, kopina.   Muñeca. Datorren Erregenetan andere polit bat ekarrikotsut. Gaur egun, panpin edo muñeka entzuten da gero eta gehiago andere zaharraren ordez. Sin. kopiñ.