étxe
étxe. 1. etxe, etxía. (a). izena. Casa. JJp.k batzuetan etxe eta beste batzuetan itxe dio. Nere anae zarran etxera ezkonduta. Alde ein i zun itxetik. Jun zan itxuria itxez itxe bezela.
Ik. gure. Bere etxe pobria, erregiana baiño obia. esaera. (Lar Antz).
Etxe uts, demanda uts. esaera. (Antzuola) ETXE UTSA, GERRA UTSA. "Ezer ez dagoen etxean, demanda besterik ez" (Lar Antz). Etxetako kontuak abiak daki (arek baleki berba itten). (a). esaera. Habea etxe guztietan dagoenez, etxeko berri guztiak dakizki. (Lar Antz). "Sin. etxetako berri izaten dabe gelatzak eta okasiñuak." (Lar Antz). Etxia beti eske. esaera. "Etxean beti dago egin beharreko lanen edo konponketaren bat." (Lar Antz).
Gatzik baeko etxian goizeko saldia arratsian. esaera. "Ganorarik gabeko etxean, goizeko salda arratsean." (Lar Antz) Nere etxe pobria, Burgos baiño obia. esaera. Norberaren etxea onena (Izag Oñ)
. etxerako modukua izan. (c). esapidea. Familiako kide izateko egokia izan. Etxerako moduko neskia dok eta ez litzakek iretzako gaizki etorriko. (SM Zirik).
etxia jan. (c). esapidea. Aberastasun guztiak xahutu. Jokuan biziau zan bai, eta etxia jan zeban.
etxia jaso. (b). esapidea. Etxeko txukunketa-lanak egin. Gaur zeuri tokatze jatzu etxia jasotzia. etxían-etxían. (d). esapidea. Etxe guztietan. Gaur etxian-etxian dao erropia sobre, gurian aurrenengo dala. Hil.
zu etxerako. (b). esapidea. Neska mutikoak, batik bat, goraipatu nahi direnean esan ohi dena. Datorren urtian be zu etxerako.
2. etxe, etxia. izena. Hitz konposatuen bigarren osagai gisa, armazoia, eskulekua, egitura. Ik. anezka-etxe, burtétxe, suetxe, zerra-etxe.