ári
ári.
1. ari, aríxa. (a). izena. Hilo.
aríxa eiñ. (b). du aditza. Hilar. Lihoz edo artilez egin izan da gure baserrietan.
arízko, arizkúa. (c). izenlaguna. Liho-hari finezkoa. Dana arizkua, batzuk fiñauak, beste batzuk bastotxuauak. Hil./ Arizko kamixa ta izara edarrak ekarri nittuan arriuan. JJp.
Ik. eunézko. 2. ari, aríxa. (b). izena. Rosca. Tornillo onek arixa ziero gastauta dauke./ Tornilluei arixa etaratzeko makinia dauke. Sin. roska. ari-arixan. esapidea. (Eibar) ARI-ARIRA. "Zerbait egiteko zorian. A punto de, al filo de, justamente. Ari arira egon, ill edo bizi. aríttik pasáu, Arixan korridu. (b). Haria korritu. Correrse la rosca, pasarse de rosca. Tornillo au arittik pasauta dago eta eztago lotzeko modurik. Pertsona bat arittik pasauta dagoela esan ohi da apur bat burutik eginda dagoenean. Gizon jatorra da baina arittik pasau samartuta dago.
arixa artu. (c). Agarrar la rosca. Torlojua harian egoki sartu.
aríxa émon. (c). ARIXA ETARA. Tornilo eta tuerkei haria atera. Roscar tuercas y tornillos. Gure taillerrian tornilloik eztou eitten, beste leku batzutan einddakuei arixa emon bakarrik. arixa ixo. (c). aditza. (Eibar) Haria eho. "Dañar la rosca. Torlojo oni arixa ixo jako larregi estutziakiñ. aríxan égon. (c). Torniloa edo tuerka hariari behar den bezala helduta egon. Estar en rosca. Nekez lotzen da tuerka au ta eztakitt arixan dagon. 3. ari, aríxa. (b). izena. Egurraren zuntza. Fibra. Egurra lelengo-lelengotikan ezautu ein biar da, arixa daukan ala eztaukan. Egurra lantzeko lelengo-lelengo au arixa onela biar dau. Eta egurra, ze lan in biozun, lelengo-lelengo arixa nola dakan. Juantxo. Erramintak len zian aixkorak pe bai, atxurrak pe bai, egurrakin eindakuak, baiña egurra kalidadezkua billau biar izaten zeben, arixa zeukana. Juantxo. Haririk gabeko egurrak ez du gorputzik, eta, beraz, haridunak baino erresistentzia gutxiago dauka, batez ere lana luzetara egin behar badu. Erramintak len zian aixkorak pe bai, atxurrak pe bai, egurrakin eindakuak, baiña egurra kalidadezkua billau biar izaten zeben, arixa zeukana.
arira ebagi. (b). aditza. Hariaren norabidea jarraituta ebaki. 4. ari, aríxa. (c). izena. Hilo de conversación. Arira etorri jatan, da esan ein notsan./ Luak artu nau eta pelikulian arixa galdu dot. aríxa émon. (c). esapidea. Hizketarako bidea eman; baita, amodiorako bidea edo esperantzak eman. "Estas situaciones se daban por culpa de la chica que hablaba o se callaba según le convenía o le apetecía en el momento:
Emakumiak danei arixa emon biar da..." (Aran Gatz). 5. ari. Ik. átai.
